خانواده زندانیان؛ قربانیانی که به گناه ناکرده تاوان می‌دهند
خانواده زندانیان محکومان بی‌گناهی هستند که بیش از فرد زندانی تاوان گناه ناکرده خود را پس می‌دهند و با توجه به شکنندگی و آسیب‌پذیری، بیشتر در معرض انواع آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مخاطرات قرار دارند، از اینرو در تقویم رسمی کشور روز پنجم خرداد با عنوان «نسیم مهر» برای حمایت از خانواده زندانیان نامگذاری شده است.
گروه جامعه ایرنا - زمانی که فردی زندانی می‌شود، خانواده او با انبوهی از مشکلات مواجه می‌شوند که خود در ایجاد آن نقشی ندارند؛ این موضوع می‌تواند در نبود چتر حمایتی از سوی جامعه، آسیب‌های متعدد اجتماعی، فرهنگی، روان‌شناختی و اقتصادی برای همسر و فرزندان زندانیان را رقم بزند که دامنه آن در بسیاری از مواقع از جرم اصلی گسترده‌تر می‌شود. چه‌بسا فرد مجرم در زندان از امکانات مناسب برخوردار باشد اما خانواده او به دلیل نبود امکانات و بی‌توجهی، درمعرض انواع آسیب‌ها قرار گیرند.
بارها مسئولان عالی قضایی به اصل تفکیک حساب زندانی و مجازات او با خانواده‌اش تاکید کرده‌اند و رئیس قوه قضاییه نیز درباره مشکلات خانواده های زندانیان معتقد است که با ایجاد ساز و کار برای کاستن مشکلات زندانی و خانواده اش اقدام شود چرا که بعضی اوقات خانواده زندانی واقعا مقصر نیست و باید کاری کرد علاوه بر نگرانی که بابت حبس عزیزش دارد درگیر مشکلات دیگری نشود.
در همه کشورها، اقدامات و تمهیدات قانونی و اجرایی در حمایت از خانواده زندانیان از سوی دولت، خیران و مردم درنظر گرفته می‌شود. در کشور ما نیز توجه به خانواده زندانیان قدمت ۸۰ ساله دارد و از گذشته به این موضوع توجه شده و نهادهایی از سوی مسئولان و خیران عهده‌دار این امر شدند. از سال ۱۳۸۸ روز پنجم خرداد در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد رئیس وقت قوه قضاییه به‌عنوان روز ملی حمایت از خانواده‌های زندانیان «نسیم مهر» نامگذاری شده است. این نامگذاری در راستای حمایت اقتصادی، معنوی، فرهنگی، روانی و اجتماعی از خانواده زندانیانی است که به دلیل نبود سرپرست خانوار با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند و در معرض آسیب‌های بیشتری قرار دارند.
فعالیت ۲۳۷ انجمن حمایت زندانیان
منوچهر رحمانی مدیرعامل انجمن حمایت زندانیان مرکز روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار قضایی ایرنا درباره حمایت از خانواده زندانیان اظهار داشت: اکنون تعداد ۲۳۷ انجمن حمایت زندانیان در سطح کشور وجود دارد که هر انجمن دارای اساسنامه واحد اما هر یک مستقل تلاش می‌کنند به صورت غیرانتفاعی از آلام خانواده زندانیان بکاهند.
وی یادآور شد: حمایت از خانواده زندانیان قدمتی بیش از ۸۰ سال دارد و این حمایت‌ها در قالب انجمن‌های حمایت با ساختار ترکیبی حقوقی و حقیقی به خانواده‌های نیازمند کمک می‌کند.
رحمانی درباره ساختار انجمن حمایت زندانیان توضیح داد: این انجمن‌ها از طریق هیات مدیره اداره می‌شوند و سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور نیز بر روند کار آنها نظارت کلی دارد. ترکیب حقوقی شامل دادستان، رئیس زندان و رئیس کمیته امداد (در برخی شهرستان‌ها) به اضافه سه نفر معتمد به انتخاب رئیس زندان همان شهر یا استان است همچنین ترکیب حقوقی در مرکز یا همان تهران شامل نماینده دادستان کل کشور، رئیس سازمان زندان‌ها و دادستان تهران و سه نفر معتمد می‌شود.
حمایت از ۲۹۰۰ خانواده مددجویان در تهران
مدیرعامل انجمن حمایت زندانیان مرکز افزود: اکنون حدود ۲۹۰۰ خانواده زندانی در تهران تحت حمایت انجمن‌های حمایت زندانیان مرکز قرار دارند که با کمک خیران و بدون کمک‌های دولتی به خانواده های زندانیان آموزش های متعدد مهارتی ارائه می‌شود.
وی تاکید کرد: خانواده‌های زندانیان نیازمند در مقایسه با سایر اقشار جامعه به علت عدم حضور سرپرست آسیب پذیرتر هستند؛ از اینرو نیاز به حمایت دارند و حاکمیت برای حمایت از این خانواده‌ها برای خود وظایفی را تعریف کرده و صرف نظر از جرم ارتکابی زندانی که برای آن مجازات می‌شود، خانواده او را مورد احترام و تکریم قرار می‌دهد.
رحمانی اضافه کرد: نبود سرپرست خانواده بی‌شک می‌تواند لطمات روحی و روانی، اقتصادی و معیشتی، افت تحصیل فرزندان و درمان خانواده تاثیر مستقیم داشته باشد.
مدیرعامل انجمن حمایت زندانیان مرکز اظهار داشت: رویکرد انجمن، فراگیر کردن انواع حمایت‌ها است و صرفاً حمایت مادی را مدنظر ندارد بلکه با تشریح وضعیت کامل خانواده‌ها، نیازهای متنوع آنان را در حوزه های مختلف اعم از آموزشی، شغلی و تحصیلی بررسی می‌کند و این حمایت‌ها به صورت هدفمند ارائه شود. به عنوان مثال انجمن جذب کمک در قالب خدمات‌دهی نهادهای عمومی، سمن‌ها و مردم به خانواده‌ها را یکی از انواع حمایت تلقی کرده و آنها را ارزش‌گذاری می‌کند؛ از اینرو انجمن‌ها هر آنچه که نیاز اساسی یک خانواده را برطرف کند به یک خانواده زندانی نیازمند در حد وسع خود خدمات ارائه می‌دهند.
خانواده‌های زندانیان را به مثابه خانواده خود تلقی می‌کنیم
رحمانی تصریح کرد: خانواده‌های زندانیان در انجمن حمایت زندانیان به مثابه خانواده خود ما تلقی می شوند و مددکاران در خدمتگزاری هیچ منتی بر آنان ندارند و این موضوع یک اصل مسلم در خدمت رسانی محسوب می‌شود.
وی یادآور شد: در سال های اخیر برای اهمیت موضوع حمایت از خانواده زندانیان روز پنجم خردادماه یا روز نسیم مهر را به عنوان نماد حمایت از خانواده زندانیان تعیین و در مراجع عالی فرهنگی تصویب و در تقویم رسمی کشور ثبت شده است و همه ساله در این روز مراسم و برنامه‌های ویژه‌ای برای شناخت جامعه هدف و نوع خدمت رسانی برگزار می شود.
مدیرعامل انجمن حمایت زندانیان مرکز گفت: بی‌شک اغلب خانواده‌های زندانیان هیچ نقشی در ارتکاب جرم از سوی فرد بزهکار نداشته‌اند و باید در زمره اولین قربانیان جرم و جنایت در جامعه به حساب آیند. موضوع مهم در بحث رسیدگی و حمایت از خانواده زندانیان ضرورت مشارکت اجتماعی و زمینه سازی برای اجرای مسئولیت اجتماعی است و در این زمینه، انجمن‌ها در قالب تفاهم‌نامه‌های متنوع و متعدد با نهادها و شرکت‌ها همکاری دارند.
وی افزود: اشخاص حقیقی می‌توانند به صورت حضوری و با مراجعه به انجمن حمایت یا غیرحضوری از طریق شماره حساب ۰۱۰۰۴۹۳۳۱۰۰۰۱ بانک ملی و شماره کارت ۶۰۳۷۹۹۷۵۹۹۰۱۴۰۲۵ به نام انجمن حمایت زندانیان مرکز کمک‌های خود برای حمایت از این قشر اختصاص دهند.
به گزارش ایرنا، مسعود ستایشی سخنگوی وقت قوه قضاییه ۲ خرداد سال گذشته درباره حمایت از خانواده زندانیان گفت: اکنون بیش از ۲۳۰ انجمن حمایت از زندانیان در سراسر کشور فعالیت دارند و ۵۱ هزار خانواده زندانی در سال ۱۴۰۱ توسط این انجمن‌ها تحت حمایت قرار گرفتند.
