شعار نه به مصرف پلاستیک باید به آری به بازیافت پلاستیک تغییر کند

رییس کمیسیون آموزش انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، گفت: در بسیاری از فضاهایی که بحث توسعه پایدار در آن مطرح است، پلاستیکها به عنوان منابع و زیرساخت، مورد استفاده قرار میگیرد که به حفظ محیطزیست کمک میکند. بیشترین تقابل صنایع پلیمر با محیطزیست در مصرف پلاستیکهای با دوره عمر کوتاه هستند که در این زمینه هم شعار نه به مصرف پلاستیک باید به شعار آری به بازیافت پلاستیک تغییر کند.
در سالهای اخیر که حساسیتها نسبت به حفظ محیطزیست افزایش یافته و جلوگیری از تخریب آن تبدیل به یک دغدغه ومطالبه عمومی شده است، انتقاد به صنایع پلیمرهم افزایش پیدا کرده و برخی این صنعت را نقطه مقابل حفظ محیطزیست میدانند اما بررسی وضعیت استفاده از محصولات نهایی پلیمر در کشورهای توسعهیافته و همچنین مقایسه این محصولات با سایر متریالها نشان میدهد آنچه پلیمر را در ظاهر نافی محیطزیست نشان میدهد، استفاده از این محصولات نیست، بلکه نوع رفتارمصرفکنندگان از یک سو و نبود زیرساختهای بازیافت از سوی دیگر رابطه صنایع پلیمر و محیطزیست را به هم میریزد.
در واقع با نگاه واقعبینانه به صنایع پلیمر مشخص میشود که در بسیاری از مواقع محصولات نهایی پلیمر به کمک حفظ محیطزیست هم میآیند و تقویت این موضوع نیازمند تصحیح در رفتار تولیدکننده، مصرفکننده و دولتمردان تصمیمگیرنده است. دکتر برمک قنبرپور، رییس کمیسیون آموزش انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در گفت و گو با «اینپیا» درباره این موضوع گفت: اگر الزامات مربوط به توسعه پایداردر صنایع پلیمر رعایت شود این صنعت حتی میتواند به محیط زیست کمک کننده هم باشد. از دو منظر ممکن است فرآیند تولید پلیمرها اثرات مخرب بر محیطزیست داشته باشد، در وهله اول میتوان از توسعه تولید نام برد که اگر منجر به آزاد شدن گازهای گلخانهای شود، به دنبال خود آسیب به محیط زیست را همراه دارد اما در کنار چنین وضعیتی زمانی که محصولات نهایی پلیمررا با سایر متریالها مقایسه کنیم، مشخص میشود که دمای ذوب پلیمر و دانسیته آن نسبت به بسیاری از مواد دیگر مانند فولاد، فلزات و شیشه بسیار پایینتر است که همین امر سبب میشود آلودگی آن هم نسبت به این مواد پایینتر باشد.
او افزود: در وهله دوم، باید به مصرف پلیمرها اشاره کرد که میتواند منجر به آسیب به محیطزیست شود، اما نباید فراموش کرد که برخی از پلیمرها منجر به تولید کالاهای سرمایهای میشود، به عنوان مثال یک مخزن تولید شده از سوی صنایع پلیمر، تا 30 سال عمر مفید داشته و قابل استفاده است یا لولههای تولید شده که سالهای طولانی استحکام دارد. بنابراین این عمر بالا یکی از مزیتهای صنایع پلیمر محسوب میشود که اتفاقا با جلوگیری از هزینهکرد و استفاده مجدد از منابع میتواند حامی محیطزیست هم باشد.
قنبرپور با اشاره به مصرف کیسههای پلاستیک بیان کرد: گروه دیگر از محصولات پلیمری که معمولا بیشتر هم به عنوان کالاهای ضد محیطزیست از آنها نام برده میشود، پلاستیکهایی هستند که دوره عمر کوتاهی دارند مانند کیسههای پلاستیکی یا ظروف یکبار مصرف که درباره این محصولات آنچه اهمیت دارد موضوع بازیافت است. در واقع شعار «نه به مصرف پلاستیک» باید به شعار «آری به بازیافت پلاستیک» تغییر کند.
او افزود: در کشورهای توسعه یافته این قبیل شعارها اصلا مطرح نمیشود. در زمینه این قبیل محصولات از یک سو تمام افراد و نهادهایی که در این زمینه نقش دارند از نهادهای دولتی، تشکلها، مردم و مصرفکنندگان، تولیدکنندگان و … همه باید دست به دست هم دهند که اولا این مواد به درستی تفکیک و جمعآوری شود و به درستی در اختیار شرکت تولیدکننده یا شرکت بازیافت کننده مناسب قرار گیرد. اگر این اتفاق رخ دهد در کنار اهرمهای انگیزشی و مالی می تواند مصرف پلیمرهایی که دوره عمر کوتاهی دارد مخصوصا فیلمهای جداره نازک کم کرد و آنچه به صورت روزمره استفاده میشود هم هرچه سریعتر بازیافت شود.
رییس کمیسیون آموزش انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، خاطرنشان کرد: اگر فرآیند بازیافت مورد بررسی قرار گیرد، بر فرض اگر یک بطری پتر را با یک بطری شیشهای مقایسه کنیم، مشاهده میشود که بطری شیشهای امکان شکست دارد اما بطری پلاستیکی جمعآوری راحت تری داشته و دانسیته پایینتری هم داشته و از سوی دیگر پلاستیک در دمای پایینتری قابلیت ذوب و بازیافت دارد، بنابراین پلاستیکها نسبت به بسیاری از مواد دیگر اثرات مخرب کمتری دارند.
قنبرپور درباره خدماتی که صنایع پلیمری به محیطزیست ارائه میکنند گفت: درباره اثرات مثبت یا خدمتی که صنعت پلیمر به محیطزیست کرده است، باید گفت در بسیاری از فضاهایی که بحث توسعه پایدار در آن مطرح است، پلاستیکها به عنوان منابع و زیرساخت مورد استفاده قرار میگیرد که هم به محیطزیست و هم به سلامت جامعه کمک میکند. از منظر دیگر در کشورهای توسعهیافته، سرانه مصرف پلاستیک بیش از 80 کیلوگرم و حتی تا 120 کیلوگرم در سال هم میرسد در حالی که این عدد در کشور ما حدود 35 کلیوگرم در سال است در حالی که سرانه مصرف پلاستیک یک شاخص برای توسعهیافتگی بوده و یکی از جنبههایی که نشان از توسعهیافتگی دارد زمانی است که به جای منابع طبیعی بر فرض مثال در ساختمانسازی، پلاستیکهایی که به صورت کالاهای سرمایهای هستند استفاده میشود که بعد از دوره مصرف هم به راحتی قابل بازیافت هستند و جایگزین منابعی میشوند که هرچقدر کمتر از طبیعت استخراج شوند، محیط زیست آسیب کمتری میبیند.
او بیان کرد: بنابراین اگر استفاده بیشتراز پلاستیکها با در نظر گرفتن زنجیره مصرف و بازیافت و همکاری تمام نقشآفرینان جامعه، بازیافت به خصوص برای پلاستیکهایی که دوره عمر کوتاهی دارند، رخ دهد پلاستیکها می توانند به محیط زیست خدمت کنند.