اگرچه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با اتخاذ سیاست تهدید و ارعاب به دنبال باجگیری از دشمنان و متحدان خود است با این حال موضع گیریهای قاطعانه مقامات ایرانی مبنی بر لزوم اجرای بی کم و کاست برجام این سیاست را در معرض شکست قرار داده است.

در فاصله کمتر از 20 روز مانده به اعلام نظر ترامپ درباره تمدید یا عدم تمدید تعلیق تحریم های هسته ای ایران کارزار جدید دیپلماتیک درعرصه جهانی آغاز شده است.بخش اعظم این کارزار از طریق عملیات روانی و بازی های رسانه ای شکل گرفته و به نظرمی رسد طی روزهای آینده این کارزار تبلیغاتی و روانی بر علیه کشورمان ابعاد گسترده تری داشته باشد.
دونالد ترامپ بر اساس خصوصیات شخصیتی خود تلاش می کند با ایجاد ترس هم از دشمنان و هم از متحدان خود باجگیری کند و تصور می کند برجام محمل مناسبی برای این پیگیری خط مشی می باشد. اگرچه خصومت و ضدیت رئیس جمهور آمریکا با برجام فارغ از ریشه ها و علل آن نکته پوشیده ای نیست با این حال ترامپ از زمان حضور در کاخ سفید در مقاطع پیش بینی شده در برجام مجبور شده است تعلیق تحریم های هسته ای ایران را تمدید کند. البته هر بار تعدادی از شخصیت ها و نهادهای ایرانی و مرتبط با ایران را به بهانه های مختلف تحریم کرده است.
پاییز سال گذشته ترامپ تصمیم گیری درباره برجام را به کنگره آمریکا احاله کرد و قرار شد در فرصتی 60 روزه کنگره معایب توافق هسته ای با ایران را رفع و رجوع کند. با این حال کنگره زیر بار «ساختارشکنی» مد نظر ترامپ نرفت و بار دیگر وی مجبور شد تعلیق تحریم های هسته ای ایران را تمدید کند.رئیس جمهور آمریکا وعده داد که در 12 می -(22 اردیبهشت ماه) دیگر این کار را نمی کند و با ادبیاتی تهدید آمیز از متحدان اروپایی خود خواست معایب این توافق وحشتناک را برطرف کنند وگرنه از این توافق خارج خواهد شد.
تغییرات در تیم همکاران ترامپ در یکی دو ماه اخیر هم از جهاتی در راستای سیاست« رعب افکنی و باجگیری » رئیس جمهور آمریکا تعریف می شود. جای رکس تیلرسون و مک مستر نسبتا معقول را مایک پمپئو و جان بولتون گرفته اند که در ضدیت با جمهوری اسلامی ایران و اتخاذ تصمیمات غیرمسئولانه مشهور هستند.برای مثال در حالی که بسیاری از سیاستمداران و ناظران مسائل جهانی حمله آمریکا به عراق را نقطه آغاز بحران های فعلی خاورمیانه ارزیابی می کنند هنوزهم جان بولتون از حمله آمریکا به عراق دفاع می کند. جمع شدن چنین سیاستمدارانی در تیم همکاران ترامپ موجبات نگرانی دیپلمات ها و سیاستمداران را فراهم کرده است.
در بستر این هراس افکنی و ایجاد فضای ترس و رعب، مفروض آمریکایی ها طی ماه های اخیر این بود که اگرآمریکا از برجام خارج شود ایران به هر شکل توافق هسته ای را با حضور دیگر شرکای برجام ادامه خواهد داد.بدین ترتیب آمریکایی ها بدون اینکه هزینه ای متحمل شده و به تعهدات خود عمل کنند، شعار انتخباتی ترامپ را عملیاتی می کنند. اینکه چه مسائل و رخدادهایی باعث شده بود آمریکایی ها به این مفروض برسند مشخص نیست با این حال موضع گیری های قاطعانه مقامات کشورمان طی هفته های اخیر مبنی بر اینکه «همه شرکای برجام باید به تعهدات خود عمل کنند» این مفروض آمریکایی ها را نقش برآب کرد.
هفته گذشته علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی از آمادگی سازمان متبوع خود برای پیگیری سیاست های ابلاغی نهادهای بالادستی تصمیم گیری کشور خبر داد و گفت:« به گونه ای آماده هستیم که طرف مقابل حیرت زده خواهد شد؛ به طوری که قبلا هم گفته ام ایران برای برگرداندن چهار روزه غنی سازی 20 درصد، توانایی دارد».
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی با تاکید براینکه ایران «قدرت کامل» برای از سرگیری فعالیت های هسته ای خود را دارد، اظهار کرد: «بر اساس معاهده ان‌پی‌تی کشورهای متعارف این حق را دارند که اگر احساس کنند منافع ملی‌شان در گرو ادامه وضعیت نیست می‌توانند به راحتی از آن خارج شوند و این گزینه محتمل جمهوری اسلامی ایران است.»
از سوی دیگر حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی که برای شرکت در رویداد تبریز 2018 به آذربایجان شرقی سفر کرده است گفت:«امروز ما در مسیری هستیم که اگر آمریکا و دیگران بخواهند نسبت به این توافق به عهد خود وفا نکنند، بالاترین هزینه را پرداخت خواهند کرد و ملت ما از هر زمان دیگر آماده تر و متعهدتر است».
در همین راستا محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه که برای شرکت در اجلاس عالی صلح پایدار به آمریکا سفر کرده بود در بدو ورود به آمریکا از تصمیمات و برنامه های ایران برای مواجه با خروج احتمالی آمریکا از برجام گفت و تصریح کرد که این تصمیمات برای آمریکا« بسیار ناخوشایند»خواهد بود.
وی در گفت و گو با نیویورکر درباره گزینه های پیش روی ایران در صورت خروج آمریکا از برجام گفت:« اگر ترامپ از توافق خارج شود، ایران سه انتخاب دارد، اول اینکه می‌تواند توافق را کنار بگذارد، از پایبندی دست بکشد و غنی‌سازی اورانیوم خود را از سر بگیرد و یا حتی آن را افزایش دهد، گزینه دوم ایران این است که از ساز و کار موجود در توافق استفاده کند.انتخاب سوم ایران این است که تصمیم به خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای بگیرد، اما تهران هنوز تصمیمی درباره اینکه باید کدام یک از گزینه‌ها را انتخاب کند را نگرفته است».
اگرچه رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به تهدید روزهای اخیر مقامات ایرانی مبنی بر بازگرداندن غنی‌سازی به سطح قبل از اجرای برجام در صورت خروج آمریکا از این توافق گفته است: «آن‌ها کار ساده‌ای برای احیای برنامه هسته‌ای‌شان نخواهند داشت. آن‌ها نمی‌توانند چیزی را از سر بگیرند.اگر برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرند، با مشکلاتی مواجه خواهند شد که تا بحال نمونه‌اش را شاهد نبوده‌اند».با این حال می توان سایه روشن های تصمیم ترامپ در 22 اردیبهشت ماه را از نشست مشترک وی با مکرون رئیس جمهور فرانسه استخراج کرد.
گذشته از لفاظی های مسبوق به سابقه ترامپ درباره توافق هسته ای، برنامه موشکی و نفوذ منطقه ای ایران در نهایت وی در کنفرانس خبری مشترک با «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه در آمریکا گفت: «هیچ‌کس نمی‌داند که من قصد دارم در دوازهم (می) چه اقدامی صورت دهم، اما آقای رئیس‌جمهور (ماکرون)، شما ایده بسیار خوبی دارید».
امانوئل ماکرون هم در این کنفرانس خبری با بتشریح ایده خود برای حفظ توافق هسته ای اظهارکرد:« لازم است ما چهار حوزه را [در خصوص ایران] پوشش دهیم. اولین آن، جلوگیری از هر گونه فعالیت‌های هسته‌ای ایران تا سال 2025 است. این مسئله به لطف برجام ممکن شد. دومین آن اطمینان یافتن از این است که در درازمدت، ایران هیچ فعالیت هسته‌ای نخواهد داشت. سومی که مسئله‌ای بنیادی است این است که بتوانیم به فعالیت‌های ایران در زمینه موشک‌های بالستیک خاتمه دهیم. چهارمین آن فراهم کردن شرایط برای رسیدن به راه حلی سیاسی جهت مهار ایران در منطقه، یعنی در یمن، در سوریه، در عراق و در لبنان است. من همیشه گفته‌ام لازم است چارچوبی پیدا کنیم تا بتوانیم با کمک همدیگر و طرف‌های منطقه و سران ایران به دنبال یافتن توافق باشیم.»
ماکرون در بخش دیگر از اظهارات خود گفت: «نمی‌دانم رئیس‌جمهور ترامپ چه تصمیمی درباره برجام خواهد گرفت و این مسئولیت او است. برجام، اولین ستون چارچوبی است که تشریح کردم. بنابراین منظور من این نیست که ما از یک توافق به توافقی دیگر می‌رویم، می‌گویم این تنها یک جنبه از مشکل است.من هیچ‌گاه به اندازه ترامپ منتقد برجام نبوده‌ام، چون نظرم این است که می‌توانیم به نحوی مفید بر آن بیفزاییم. صرفنظر از تصمیمی که ترامپ بگیرد، من از هم‌اکنون تمایل به همکاری در خصوص توافقی جدید با چهار ستون دارم که مسائل مطروحه در برجام هم شامل آن می‌شود».
ترامپ هم با وجود اینکه گفته است هیچ کس نمی داند چه تصمیمی خواهد گرفت،اظهار کرد:«اگر توافق جدیدی حاصل شود، توافقی با بیان‌های مستحکم خواهد بود نه مثل برجام که توافقی با بنیان‌های پوسیده است».
طی ماههای اخیر برخی رسانه ها از مذاکرات اروپایی ها و آمریکا برای حفظ برجام اخباری منتشر کرده اند پیش از این هم گفته می شد دو طرف به نقاط مشترکی به ویژه درباره برنامه موشکی و نفوذ منطقه ای ایران رسیده اند. با این حال اظهارات مکرون و ترامپ در کنفرانس خبری برون داد این مذاکرات را نشان داد.علاوه بر این ایده ای که از سوی رئیس جمهور فرانسه بیان شده است تا عملیاتی شدن راه درازی را باید بپیماید. در هر صورت یک سوی این ماجرا جمهوری اسلامی ایران است که حرف ها و خواسته های به حقی از جامعه جهانی دارد.
امروز چهارشنبه علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در نشست مسوولان عالی امنیت پنج قاره در سوچی روسیه گفت:«من در این نشست بین المللی که نمایندگان عالی بیش از 100 کشور از پنج قاره جهان حضور دارند به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران اعلام می کنم، هر توافقی که اروپا و آمریکا در مورد آینده برجام و آینده برنامه هسته ای ایران برای دوره بعد از محدودیت پیش بینی شده در برجام در نظر بگیرند از نظر ما بی اعتبار بوده و فاقد ارزش است».
وی با بیان اینکه بطور قطع رویاهای آنها در مورد ایران تعبیر نخواهد شد؛اظهار کرد:« گفت وگوی مجدد در مورد پایان دوره محدودیت فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران به معنای نابودی برجام است زیرا لغو محدودیت ها وعادی شدن روند برنامه هسته ای ایران در چارچوب معاهده بخش مهمی از تعهد ارایه شده به ایران در توافقنامه بین المللی برجام است».
به گزارش ایرنا جمهوری اسلامی ایران به استناد گزارشات مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی از سمان اجرایی شدن برجام به تعهدات خود پای بند بوده و اتفاقا این آمریکا بوده است که نه تنها به تعهدات خود عمل نکرده بلکه با تهدید کشورها و نهادهای اقتصادی دیگر کشورها مانع از دستیابی ایران به منافع پیش بینی شده در برجام شده است.بنابراین اولویت فعلی جامعه جهانی بایدهمانطور که رئیس جمهوری در تبریز گفت«اجرای کامل و بی کم کاست توافق هسته ای» باشد. 
رییس جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر اینکه برجام یک جمله کم یا اضافه نمی شود، گفت: آمریکا خودش به دلیل عدم عمل به تعهداتش در برجام روی صندلی اتهام است.اگر اروپا علاقه مند به راضی کردن ترامپ است، باید از جیب خودش خرج کند و نمی تواند دست در جیب مردم ایران کند.
آن طور که از ایده پیشنهادی ماکرون هم برمی آید حفظ برجام ستون اصلی سناریوی پیشنهادی وی است.با این اوصاف اگرچه ترامپ بار دیگر گفته است« هیچ کس نمی داند چه تصمیمی خواهد گرفت».ولی از شواهد این طور برمی آید نه تنها رویای نابودی برجام که با دلارهای نفتی برخی کشورهای ثروتمند عربی ساخته و پرداخته شده بر باد رفته است بلکه جمهوری اسلامی بدون هر گنه تاثیرپذیری از فضاسازی و عملیات روانی دشمن قاطعانه خواستار اجرای کامل و درست توافق هسته ای است و کسانی که داعیه نقش آفرینی در عرصه جهانی هستند و می خواهند عظمت را به کشور خود برگردانند باید به فکر اتخاذ تصمیمات منطقی و جسورانه بوده و اجرای بی کم کاست برجام را از شرکای پیمان شکن خود طلب کنند.

منبع ایرنا