خوراک، کلید بقا و رشد پتروشیمی؛ از ظرفیت خالی تا سرمایه‌گذاری بالادستی
تهران- ایرنا- در حالی که ۲۲ درصد ظرفیت نصب‌شده پتروشیمی‌ها به دلیل کمبود خوراک بدون استفاده مانده، بزرگ‌ترین چالش برنامه هفتم توسعه به محور اقدام تبدیل شده است. از تهدید زمستان و کاهش گاز تحویلی تا فرصت‌های سرمایه‌گذاری در میادین بالادستی، سرنوشت ارزآوری و رونق صنایع پایین‌دستی، به پایداری شریان حیاتی تامین خوراک گره خورده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، کمبود خوراک پتروشیمی‌ها، نه‌تنها خطوط تولید را به سکوت می‌کشاند، بلکه زنجیره‌ای از پیامدهای اقتصادی، صنعتی و اجتماعی را فعال می‌کند؛ پیامدهایی که از بازار ارز و صادرات شروع می‌شوند و تا سفره مردم ادامه می‌یابند.
در جهان پتروشیمی، خوراک همان چیزی است که برای یک انسان، هوا به‌حساب می‌آید. گاز طبیعی، اتان، پروپان یا نفتا - اینها فقط اسم مواد اولیه نیستند، بلکه شریان‌هایی هستند که زندگی را در رگ‌های صدها واحد تولیدی جاری می‌کنند.
هرگاه این شریان تنگ شود یا به‌کلی قطع گردد، نخستین اثر آن، خاموشی تجهیزات و توقف تولید است؛ این خاموشی تبعاتی دارد که کمترین آن میلیون ها دلار هزینه و روزهایی است که صرف راه اندازی دوباره آن واحد تولیدی می شود.
توقف موقت خوراک، بلافاصله بر آمار صادرات تأثیر می‌گذارد. کارشناسان هشدار می‌دهند که حتی ۵ درصد کاهش در تولید صادراتی پتروشیمی‌ها، میلیون‌ها دلار از درآمد ارزی غیرنفتی کشور را حذف می‌کند؛ درآمدی که این روزها بیش از هر زمان دیگری برای ثبات اقتصادی، بهبود تراز تجاری و تامین ارز مورد نیاز کشور حیاتی است.
در سایه این خاموشی ناخواسته، در لایه بعد، صنایع پایین‌دستی با کمبود مواد اولیه مواجه می‌شوند. پلاستیک، لاستیک، کود شیمیایی، الیاف مصنوعی و حتی نساجی‌ها، همه اینها برای ساخت کالاهای روزمره وابسته به پتروشیمی‌اند. نتیجه طبیعی این کمبود، افزایش قیمت‌ها و کاهش عرضه در بازار داخلی است؛ سناریویی که اثر نهایی آن به شکل مستقیم در سفره و قدرت خرید مردم دیده می‌شود.
ترازی انرژی و کمبود خوراک در واحدهای پتروشیمی سبب شده تا در زمستان‌ها، گاز خانگی اولویت داشته باشد و پتروشیمی‌ها به ناچار با کاهش خوراک روبه‌رو شوند. این تصمیم که از منظر تامین رفاه خانوار قابل درک است، در سوی دیگر، به توقف پروژه‌ها، افت تولید و گاه حتی فرسودگی تجهیزات می‌انجامد. به بیان دیگر، هر روز کمبود خوراک، یک زخم تازه بر پیکر صنعت پتروشیمی و اقتصاد کشور است.
خوراک، کلید بقا و رشد پتروشیمی؛ از ظرفیت خالی تا سرمایه‌گذاری بالادستی
بیشتر بخوانید
تحول زیست‌محیطی در پالایشگاه پنجم پارس جنوبی
رشد ۱۲ درصدی صادرات غیرنفتی در دولت چهاردهم
افت قیمت نفت در پی نگرانی‌ها درباره میزان تقاضا
بازنشسته‌های نفت سهامدار پتروشیمی می‌شوند
۴۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، راه نجات از هدررفت سالانه ۸۰ میلیارد دلار انرژی
عملکرد قابل دفاع تولید در پتروشیمی
سعید باغبانی مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی، درباره آخرین وضع تولید صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۴ با بیان اینکه عملکرد این صنعت با وجود وقوع جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، نسبت به پارسال تفاوتی نداشته و قابل دفاع است، اظهار کرد: حدود ۳۲ میلیون تن محصول از ابتدای امسال تاکنون در این صنعت تولید شده که ۵.۵ میلیارد دلار درآمد ارزی کسب شده است، همچنین بر اساس ۱۹ طرحی که در برنامه بهره‌برداری برای امسال قرار دارند که از بین آنها ۶ طرح تکمیل شده است، ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی به بیش از ۱۰۰ میلیون تن می‌رسد.
وی در زمینه برنامه‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای فعال کردن ۲۲ درصد ظرفیت خالی تولید در صنعت پتروشیمی تصریح کرد: حدود ۲۲ میلیون تن از ظرفیت نصب‌شده صنعت در سال ۱۴۰۳ استفاده نشده که حدود ۷۰ درصد آن به‌دلیل کمبود خوراک بوده است.
به باور این مدیر صنعت پتروشیمی، اگر صنعت پتروشیمی بتواند تامین خوراک را حل کند، قادر خواهد بود بخش قابل توجهی از ظرفیت خالی را به‌کار گیرد. افزون بر این، حل مشکلات تجهیزاتی و فرآیندی و پایداری تولید نیز در فعال کردن ظرفیت تولید مؤثر است.
خوراک، کلید بقا و رشد پتروشیمی؛ از ظرفیت خالی تا سرمایه‌گذاری بالادستی
راهکارهای تامین خوراک پایدار
مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مشارکت در توسعه میدان‌های بالادستی، جمع‌آوری گازهای مشعل و بهینه‌سازی مصرف سوخت را از جمله راه‌حل‌های رفع چالش تامین خوراک صنعت پتروشیمی می داند و می گوید: در زمینه حضور پتروشیمی‌ها در توسعه میدان‌های بالادستی، قرارداد پتروشیمی باختر و پتروفرهنگ در میدان‌های بالادستی امضا شده است و در روزهای آینده تنفیذ می‌شود.
به گفته باغبانی، همچنین در بخش جمع‌آوری گازهای مشعل نیز اقدام‌های مطلوبی از سوی پتروشیمی‌ها در حال انجام است. برای نمونه شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس در فاز نخست ۹۴ میلیون فوت‌مکعب در روز از محل گازهای مشعل جمع‌آوری کرده است.
وی درباره مشارکت شرکت‌های پتروشیمی در صرفه‌جویی گاز گفت: واحد بهینه‌سازی مصرف انرژی شرکت ملی صنایع پتروشیمی پارسال موفق شد با تخصیص درآمد حاصل از فرهنگ‌سازی و پویش کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی، همسو با عمل به مسئولیت‌های اجتماعی، تجهیزات با کیفیت بالاتری را در برخی نقاط کشور جایگزین کند. این اقدام‌ها به کاهش مصرف و در نتیجه افزایش تولید در پتروشیمی‌های زاگرس و پردیس منجر شد.
این مدیر صنعت پتروشیمی ادامه داد: اوراق ویژه‌ای نیز برای مشارکت در طرح پویش کاهش ۱۰ درصدی وجود دارد که اگر شرکت‌های پتروشیمی در این طرح‌ها سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند درصد بالایی از خوراک گازی خود را تامین و در زمان محدودیت‌ها استفاده کنند.
مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه گاز با قیمت پایین و بدون رعایت الگوی مصرف در دسترس مردم قرار دارد، اظهار کرد: بالاترین قیمت سوخت در کشور به خوراک پتروشیمی‌ها اختصاص دارد و شرکت‌های پتروشیمی می‌توانند با انجام اقدام‌های اصلاحی در بخشی که بهای کمتری برای گاز پرداخت می‌شود، گاز را به قیمت کمتری دریافت کنند.
باغبانی درباره برنامه‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای تداوم تولید پایدار پتروشیمی‌های خوراک گازی در فصل زمستان با توجه به ناترازی انرژی گفت: یکی از برنامه‌ها، استفاده از همین طرح کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی است. افزون بر این، مذاکراتی برای اصلاح رویکرد دریافت گاز در فصل زمستان انجام‌شده که می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در تأمین کمبود خوراک گازی فصل زمستان داشته باشد.
خوراک، کلید بقا و رشد پتروشیمی؛ از ظرفیت خالی تا سرمایه‌گذاری بالادستی
خوراک، بزرگ‌ترین چالش صنعت پتروشیمی
حسن عباس‌زاده مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، به مسئله خوراک به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش صنعت در برنامه هفتم توسعه اشاره کرد و گفت: یکی از عمده‌ترین مشکلات صنعت پتروشیمی - چه در واحدهای دولتی، چه خصولتی و چه خصوصی - تامین خوراک (مواد اولیه) است. این مشکل به‌ویژه در شرایط ناترازی انرژی و کمبود گاز تشدید می‌شود.
وی اذعان داشت: خوراکی که کمبود بیشتری دارد، اغلب خوراک‌های بالادستی است؛ به طور مثال کمبود سایرون و پروپیلن که در آینده به آنها خواهیم پرداخت. بخش عمده خوراک‌های مورد نیاز، از محل گازهای همراه نفت تامین می‌شود که شرکت ملی نفت آن را از چاه‌های نفتی برداشت می‌کند.
عباس‌زاده افزود: با اجرای پروژه‌های ۳۱۰۰ NGL و فاز دوم NGL ۳۲۰۰ تا پایان امسال، پیش‌بینی می‌شود سال استثنایی برای برخی شرکت‌ها رقم بخورد؛ به‌طوری که واحدهایی مانند پتروشیمی بندر امام که پیش از این، حداکثر با ۴۰ درصد ظرفیت خوراک دریافت می‌کردند، قادر خواهند بود به ظرفیت کامل برسند.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تاکید کرد: در حال حاضر حدود ۲۲ درصد ظرفیت نصب‌شده صنعت بلااستفاده مانده است. ما به مرز ظرفیت ۱۰۰ میلیون تن رسیده‌ایم، اما بخشی از این ظرفیت به دلیل کمبود خوراک خالی مانده است. برای رفع این مشکل، کارگروه ویژه‌ای تشکیل شده و یکی از مهم‌ترین راهکارها، ورود شرکت‌های بزرگ پتروشیمی به سرمایه‌گذاری در بالادست است.
وی تصریح کرد: این موضوع پیش‌تر با بروکراسی سنگین سه تا چهار ساله همراه بود، اما به‌دنبال تأکیدات مقام معظم رهبری، فرایندها بازنگری شد و اکنون زمان صدور مجوزها به حدود ۶ ماه کاهش یافته است. شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز این موضوع را پیگیری می‌کند تا هلدینگ‌های پیشرو بتوانند سریع‌تر وارد توسعه طرح‌های بالادستی شوند و کمبود خوراک برطرف شود.
عباس‌زاده توضیح داد: در این زمینه شرکت‌های پتروشیمی همچون خلیج فارس، مارون و مجموعه اهداف سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند و انتظار می‌رود تا سال آینده بخش عمده‌ای از مشعل‌ها در مناطق نفت‌خیز خاموش شود.
وی افزود: با این حال، مشعل‌های مستقر در برخی مناطق گازی و نیز منطقه عسلویه به سرمایه‌گذاران دیگری واگذار شده که پیشرفت قابل‌توجهی نداشته‌اند. به همین دلیل، شرکت ملی صنایع پتروشیمی وارد عمل شده و با برگزاری جلسات با این سرمایه‌گذاران، زمینه همکاری آنها با شرکت‌های پتروشیمی متقاضی دریافت خوراک نهایی این مشعل‌ها را فراهم کرده‌ایم. اگر تأمین مالی مورد نیاز سریع‌تر انجام شود، می‌توان امیدوار بود این مشعل‌ها نیز به سرانجام برسند.
در معادله پیچیده صنعت پتروشیمی ایران، یک عنصر ثابت وجود دارد: پایداری خوراک یعنی پایداری درآمد، امنیت انرژی و رونق صنایع پایین‌دستی. هر گامی که در مسیر تامین پایدار خوراک برداشته شود، مستقیم به تراز تجاری کشور و رفاه عمومی گره می‌خورد.
توقف امروز، به معنای از دست رفتن بازار فرداست. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که کشور به سمت تنوع‌بخشی به منابع خوراک، بهینه‌سازی مصرف خانگی و ایجاد ذخایر راهبردی حرکت کند تا این نبض حیاتی همواره پایدار بماند. زیرا در این صنعت، توقف امروز، همیشه معادل از دست رفتن بازار فرداست.
