طرح «مناره» می‌تواند به عنوان راهکار توسعه و ثبات در منطقه تعریف شود
تهران- ایرنا- تحلیلگر مسائل خاورمیانه با اشاره به اینکه شرایط ناامن منطقه ایجاب می‌کند که هر ایده و طرح امنیت‌سازی مورد بررسی قرار گیرد؛ گفت: طرح مناره اگر به دقت مورد توجه کشورهای منطقه قرار گیرد، می‌تواند به عنوان یک راهکار برای توسعه پایدار، مستمر و مشترک تعریف شود.
به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، «مناره» نام تازه‌ترین ابتکاری است که دو دیپلمات ارشد ایرانی برای رسیدن به سازوکاری سامان‌بخش در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای آن را به کشورهای منطقه پیشنهاد داده‌اند. طرحی که از سوی «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه سابق و «محسن بهاروند» سفیر پیشین ایران در انگلیس ارائه شد که شامل راهکارهای عملی برای ساماندهی موضوع هسته‌ای در خاورمیانه و شمال آفریقا بود. به منظور بررسی میزان اجرایی بودن این طرح و مزایای آن برای کشورهای منطقه با «محمد ایرانی» تحلیلگر مسائل خاورمیانه و نیز سفیر پیشین ایران در کویت و اردن به گفت‌وگو پرداختیم.
طرح «مناره» می‌تواند به عنوان راهکار توسعه و ثبات در منطقه تعریف شود
هر طرح امنیت‌سازی باید به عنوان فرصت دیده شود
سفیر پیشین ایران در اردن و کویت در بررسی و امکان‌سنجی عملیاتی شدن طرح مناره در منطقه گفت: هر طرحی به منظور آنکه قابلیت اجرایی در منطقه پیدا کند، نیازمند پیش‌فرض‌ها و تلاش‌هایی است تا مورد شناسایی طرف‌های مختلف قرار گرفته، ابعاد آن از نظر کشورها بررسی و جوانب آن در نظر گرفته شود. درباره طرح مناره هم بهتر است صبر کنیم و ببینیم که آیا طرحی که اکنون درباره آن صحبت می‌شود که بیشتر ناظر بر شکل‌گیری سازوکارهای منطقه‌ای برای همکاری در حوزه‌های مختلف از جمله انرژی هسته‌ای است؛ مورد پذیرش قرار خواهد گرفت یا نه.
ایرانی با اشاره به اینکه می‌توان یک ارزیابی ابتدایی از این موضوع ارائه داد که آیا این طرح فعلی می‌تواند مورد استقبال قرار گیرد یا نه، گفت: به صورت نسبی ابتدا باید در نظر بگیریم که منطقه ما، یعنی خاورمیانه، در حال حاضر چندان منطقه امنی نیست و در حقیقت از ناامن‌ترین مناطق جهان محسوب می‌شود که این خود شاید تلنگری برای سایر کشورهای منطقه هم باشد تا هر ایده‌ای که برای تأمین و افزایش امنیت مطرح می‌شود، مبنای بررسی قرار گیرد و ناخوانده رد نشود و به عنوان فرصت به آن نگاه شود.
کشورهای منطقه به شدت نگران بهم ریختن ثبات در منطقه هستند
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه با بیان اینکه طرح مناره نکات مثبت زیاد و البته موانعی نیز دارد؛ توضیح داد: «مناره» این مهم را به اندیشمندان و سیاست‌مداران کشورهای منطقه منتقل می‌کند که می‌تواند به‌عنوان یک ایده نو، فضای جدیدی برای کاهش تنش‌ها و ناامنی‌ها در منطقه ایجاد کند. برخلاف آنچه از سوی غرب، تبلیغ شده و ایران و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را عامل ناامنی منطقه می‌داند؛ من معتقدم دلیل اصلی ناامنی، وجود یک حکومت غاصب، ظالم، خارج از قانون و خودسر به‌نام رژیم صهیونیستی است. مشکل این رژیم با مردم و کشورهای منطقه صرفاً موضوع اشغال نیست، بلکه این رژیم برای بقا و ادامه حیات خود نیازمند تولید ناامنی در پیرامون خود است.
منطقه ما به‌دلیل بی‌ثباتی ناشی از حضور رژیم صهیونیستی، همواره نیازمند چنین طرح‌هایی بوده است. این موضوع از دهه‌های گذشته مطرح بوده و اکنون نیز، طرحی که ارائه شده، مبتنی بر همکاری منطقه‌ای در زمینه‌ی فعالیت‌های تحقیقاتی غیرنظامی در حوزه‌ی هسته‌ای، برای رسیدن به خاورمیانه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای است.ایرانی ادامه داد: تصور کنید اگر امروز رژیم صهیونیستی در این منطقه وجود نداشت؛ مثلاً در دهه ۴۰ قرن گذشته و در زمانی بودیم که هنوز این رژیم تأسیس نشده بود، آیا این معضلات امنیتی، تنش‌های روزافزون و رقابت‌های تسلیحاتی در منطقه وجود داشت؟ نقطه شروع این ناامنی‌ها، از زمان تأسیس این رژیم بوده و تاکنون همه منطقه را تحت تهدید قرار داده است. بنابراین، من معتقدم اولین مانع در مسیر این طرح، خود رژیم اسرائیل است. اسرائیل اجازه نخواهد داد که نه این طرح و نه هیچ طرح دیگری که به آرامش و توسعه فراگیر منطقه کمک کند، اجرا شود.
وی با اشاره به اینکه کشورهای منطقه به شدت نگران بهم ریختن ثبات در منطقه هستند و منافع آن‌ها در این بی‌ثباتی تامین نخواهد شد؛ گفت: امیدواریم این طرح که آقایان ظریف و بهاروند بر روی آن فکر و کار کردند؛ راهی برای هدایت منطقه به سمت آرامش و ثبات و توسعه بیشتر را درپی داشته باشد. منطقه ما به‌دلیل بی‌ثباتی ناشی از حضور رژیم صهیونیستی، همواره نیازمند چنین طرح‌هایی بوده است. این موضوع از دهه‌های گذشته مطرح بوده و اکنون نیز، طرحی که ارائه شده، مبتنی بر همکاری منطقه‌ای در زمینه‌ی فعالیت‌های تحقیقاتی غیرنظامی در حوزه‌ی هسته‌ای، برای رسیدن به خاورمیانه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای است.
این دیپلمات پیشین افزود: بنیان این طرح، از گذشته و از دهه پنجاه یا شصت شمسی وجود داشته و اکنون برای آن یک راهکار عملیاتی جدید تعریف شده که هدف آن، بهره‌برداری مشترک کشورهای منطقه از فناوری هسته‌ای غیرنظامی است. در این طرح عناصر صلح و همکاری منطقه‌ای در زمینه پزشکی و تولید انرژی و تحقیقات علمی وجود دارد. این طرح اگر به دقت مورد توجه کشورهای منطقه قرار گیرد، می‌تواند یک راهکار برای توسعه پایدار، مستمر و مشترک تعریف شود.
یکی از عواملی که می‌تواند مانع رژیم صهیونیستی برای بر هم زدن کامل اوضاع منطقه شود، خود آمریکاست. ایالات متحده اکنون سعی می‌کند تا امنیت و ثباتی نسبی در منطقه حفظ شود.
سفیر پیشین ایران در کویت و اردن درباره واکنش احتمالی اروپا و امریکا به این طرح در صورت پیشرفت اجرایی گفت: این مسئله را می‌توان از دو زاویه بررسی کرد. در خصوص رژیم صهیونیستی، همان‌طور که اشاره کردم، اسرائیلی‌ها نه تنها موافق نیستند بلکه از ابتدای طرح، به‌دنبال کارشکنی خواهند بود. بنابراین، طرح باید از ابتدا پیش‌بینی‌هایی برای برخورد با عناصر ضدطرح، از جمله اسرائیل، داشته باشد و مشخص شود که چه هماهنگی‌هایی میان کشورهای منطقه باید انجام گیرد تا مانع اقدامات متقابل این رژیم شود.
ایرانی ادامه داد: در خصوص قدرت‌های دیگر مانند آمریکا و اروپا، به‌نظر من، در شرایط فعلی امنیت منطقه برای ایالات متحده اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه امنیت متحدان و دوست مانند عربستان سعودی، قطر و سایر کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس. به‌نظر می‌رسد یکی از عواملی که می‌تواند مانع رژیم صهیونیستی برای بر هم زدن کامل اوضاع منطقه شود، خود آمریکاست. ایالات متحده اکنون سعی می‌کند تا امنیت و ثباتی نسبی در منطقه حفظ شود. از این زاویه، این طرح اهمیت بالایی دارد، زیرا نیاز به حفظ ثبات، بسیار ضروری است.
وی گفت: البته چون این طرح بلندمدت است و می‌تواند رشد کرده و در آینده نقش‌آفرینی کند، باید منتظر بمانیم و ببینیم که وضعیت منطقه به چه سمتی خواهد رفت. در مجموع، اعتقاد من این است که هر عاملی که بتواند به ایجاد ثبات و استقرار در منطقه کمک کند، می‌تواند در چارچوب منافع قدرت‌هایی مانند ایالات متحده قرار گیرد؛ چراکه آن‌ها نیز علاقه‌مند به کاهش هزینه‌ها و کنترل وضعیت منطقه هستند. طرح‌های توسعه‌ای که به ثبات و امنیت پایدار کمک می‌کنند، می‌توانند باعث کاهش هزینه‌ها برای قدرت‌های جهانی و کاهش تنش‌ها شوند.
