به نوشته نیویورک تایمز، در اعلامیه اخیر ایران تعداد دقیق دستگاه‌هایی که به کار افتاده‌اند و میزان اورانیومی که تولید خواهند کرد، ذکر نشده است. اما کارشناسان غربی ادعا کردند که اقدام ایران می‌تواند منجر به تشدید قابل‌توجهی در کنش و واکنش‌های میان تهران و بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شود که دهه‌هاست در تلاشند تا از گریز هسته‌ای ایران جلوگیری کنند.

تهران اعلام کرده که «تعداد قابل‌توجهی سانتریفیوژهای پیشرفته از مدل‌های مختلف» که قادر به تولید سوخت هسته‌ای با غنای بالا هستند را به کار خواهد انداخت. این مطلب در بیانیه مشترک وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران آمده است. این بیانیه قطعنامه علیه ایران را «سیاسی و مخرب» خوانده و تأکید داشته که «روند مثبت» حاصله میان این کشور و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تضعیف کرده است.

روز جمعه، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت بلافاصله پس از صدور قطعنامه گفت، این کشور غنی‌سازی را سرعت بخشید و ادامه داد: «ما بلافاصله شروع کردیم. غنی‌سازی را به طور قابل توجهی افزایش خواهیم داد». داشتن اورانیوم با غنای بالا تنها یکی از مراحل گذر از آستانه هسته‌ای است؛ مراحل دیگر شامل تبدیل این ماده به کره‌ای فلزی و ساخت مجموعه‌ای از مواد منفجره بوده که ممکن است ماه‌ها طول بکشد.

پنج‌شنبه هفته گذشته، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ۱۹ رأی موافق، ۳ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع به قطعنامه علیه ایران رأی داد. مسئله فنی این بن‌بست به غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم توسط ایران مربوط می‌شود که بسیار نزدیک به سطح گریز هسته‌ای است. تهران پیشتر پیشنهاد کرده بود در صورت عدم تصویب قطعنامه، غنی‌سازی خود را در همین سطح متوقف کند، اما حالا سریعاً در حال پیشروی است.

به نوشته نیویورک‌تایمز، منتقدان با توقف غنی‌سازی مخالف بودند و استدلال می‌کردند که ایران می‌تواند غنی‌سازی سوخت هسته‌ای را سریعاً از سر گیرد و این کشور سوخت کافی برای تولید ۴ یا ۵ دستگاه هسته‌ای را در اختیار دارد. این در حالی است که ایران همواره تأکید می‌کند که برنامه هسته‌ای تهران تنها برای مقاصد صلح‌آمیز است.

تهران در سال ۲۰۱۵ و پس از امضای برجام موافقت کرد تا بخش زیادی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به کشور ثالث منتقل کند؛ اما در سال ۲۰۱۸ و پس از آن که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا اعلام کرد که این توافق برای محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران و نفوذ منطقه‌ای تهران کافی نیست و از آن خارج کرد و این توافق از هم پاشید.

سپس در اوایل سال ۲۰۲۱، ایران شروع به افزایش سطح غنی‌سازی خود به ۶۰ درصد کرد. با افزایش این غلظت، فرآیند غنی‌سازی بسیار آسان‌تر شده و به سانتریفیوژهای کمتری نیاز است؛ به عبارت دیگر، رسیدن به ۹۰ درصد غلظت از ۶۰ درصد به مراتب آسان‌تر از رسیدن به آن از ۳۰ یا ۲۰ درصد است.

هیوستون جی وود، استاد مهندسی مکانیک و هوافضای دانشگاه ویرجینیا که در زمینه غنی‌سازی هسته‌ای تخصص دارد، به نیویورک‌تایمز گفت: «هرچه غلظت بیشتر شود، انجام آن راحت‌تر می‌شود». دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی نیز در مصاحبه‌ای ادعا کرد که ایران «ظرفیت بسیار بزرگی» برای غنی‌سازی اورانیوم ایجاد کرده «و اکنون در حال گسترش استفاده از آن است».

تعداد سانتریفیوژها معیار اصلی ظرفیت ایران برای تولید سوخت هسته‌ای به شمار می‌رود. آلبرایت مدعی است که ایران ۱۹ هزار سانتریفیوژ در تأسیسات اصلی غنی‌سازی خود در سایت‌های نطنز و فوردو نصب کرده است. فوردو داخل کوه قرار دارد تا از حملات هوایی در امان بماند. آلبرایت در ادامه ادعا کرد که تا اوایل این هفته، ۵۲۰۰ سانتریفیوژ نصب‌شده در حالت آماده به کار قرار داشتند؛ یعنی نصب شده و آماده شروع به کار بودند، اما هنوز غنی‌سازی را آغاز نکرده بودند.

آلبرایت ادامه داد که واکنش سریع ایران به قطعنامه باعث‌شده تعدادی از این سانتریفیوژهای غیرفعال به راه بیافتند. او ادعا کرد: «آن‌ها پیش از این نیز فعالیت زیادی داشتند. حالا این فعالیت را افزایش می‌دهند». در ماه جولای، آنتونی بلینکن، وزیر  خارجه ایالات متحده نیز مدعی شده بود که زمان گریز هسته‌ای ایران «اکنون احتمالاً یک یا دو هفته است». به نوشته نیویورک‌تایمز، این پیش‌بینی یکی از کوتاه‌ترین زمان‌های تخمین زده‌شده، برای شکستن تابوهای هسته‌ای ایران بود. این کارشناس در انتها این‌گونه تخمین می‌زند و ادعا می‌کند که اگر تهران تمام توان خود را به کار گیرد، می‌تواند در حدود 6 ماه، یک دستگاه اتمی اولیه بسازد.