پتروشیمی به ‌عنوان یکی از صنایع حیاتی و استراتژیک در اقتصاد جهانی، نقش بسیار مهمی در زنجیره تامین مواد شیمیایی دارد. ایران به دلیل داشتن منابع گسترده نفت و گاز، یکی از کشورهای پیشرو در تولید محصولات پتروشیمی به شمار می‌رود.

پتروشیمی به ‌عنوان یکی از صنایع حیاتی و استراتژیک در اقتصاد جهانی، نقش بسیار مهمی در زنجیره تامین مواد شیمیایی دارد. ایران به دلیل داشتن منابع گسترده نفت و گاز، یکی از کشورهای پیشرو در تولید محصولات پتروشیمی به شمار می‌رود.

محصولات پتروشیمی ایران از اهمیت زیادی برخوردارند و علاوه بر تامین نیاز داخلی، به کشورهای مختلف صادر می‌شوند.

این محصولات شامل طیف گسترده‌ای از مواد اولیه و شیمیایی می‌شود که در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، پزشکی، بسته‌بندی، ساختمان سازی، کشاورزی و غیره کاربرد دارند.
پیش بینی می‌شود که ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران تا انتهای سال 1403 به بیش از 100 میلیون تن برسد.

پتروشیمی از جمله صنایع حیاتی و استراتژیک در اقتصاد جهانی

مواد اولیه پتروشیمی

مواد اولیه در پتروشیمی‌ها که به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها نیز شناخته می‌شوند، عمدتا از منابع نفت و گاز طبیعی تامین می‌گردند. این مواد اولیه در طی فرآیندهای پیچیده شیمیایی و پالایشی، به محصولات مختلف پتروشیمیایی و شیمیایی تبدیل می‌شوند.

نفتا، اتان، پروپان، بوتان، متان (گاز طبیعی) و مایعات گازی (NGLs) از جمله موادی هستند که به عنوان مواد اولیه در پتروشیمی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این مواد در اثر فرایندهایی مانند کراکینگ (Cracking)، پلیمریزاسیون (Polymerization)، آروماتیزاسیون (Aromatization)، هیدروژناسیون (Hydrogenation)، تبدیل گاز به مایع (GTL - Gas to Liquids) و تولید آمونیاک کشاورزی و کود اوره ازت ، به محصولات مورد نظر تبدیل می‌شوند.

محصولات پتروشیمی

پتروشیمی‌ها نقش اساسی در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع مختلف دارند و محصولات پتروشیمی، مواد اولیه صنایع مختلفی از جمله صنایع خودروسازی، کشاورزی، پزشکی و داروسازی، ساختمان سازی، بسته بندی و غیره به حساب می‌آیند.

به طور کلی، محصولات پتروشیمی را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

محصولات پایه:

شامل مواد شیمیایی اساسی مانند اتیلن، پروپیلن، بنزن و متانول که به ‌عنوان خوراک در تولید محصولات نهایی مختلف استفاده می‌شوند.

محصولات نهایی:

شامل پلیمرها، کودهای شیمیایی، حلال‌ها و مواد شوینده که در صنایع مصرفی و تولیدی کاربرد دارند.

محصولات مختلف پتروشیمی

محصولات پتروشیمی ایران

ایران به ‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در منطقه، طیف گسترده‌ای از محصولات پتروشیمی را تولید می‌کند. برخی از مهم‌ترین محصولات پتروشیمی ایران عبارت‌اند از:

پلیمرها:

پلیمرها یکی از مهم‌ترین گروه محصولات پتروشیمی هستند که شامل انواع رزین اپوکسی، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی کربنات، پلی‌استایرن، لاستیک مصنوعی، PET و PVC می‌شود. این محصولات در صنایع بسته‌بندی، ساختمان سازی، خودروسازی و تولید لوازم خانگی کاربرد دارند.

آروماتیک‌ها:

آروماتیک‌ها از مشتقات نفتی هستند و شامل بنزن، استایرن، تولوئن و زایلن‌ها می‌شوند. این مواد در صنایع شیمیایی برای تولید مواد اولیه مورد استفاده در تولید پلاستیک‌ها، الیاف مصنوعی و حلال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کودهای شیمیایی:

یکی از مهم‌ترین محصولات پتروشیمی، کودهای شیمیایی مانند کود اوره فسفات، نیترات آمونیوم، سولفات آمونیوم و دی آمونیوم فسفات است که در صنعت کشاورزی برای بهبود رشد گیاهان و افزایش تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شود.

مواد پایه و شیمیایی:

این گروه شامل مواد شیمیایی مانند آب ژاول، اتیلن، پروپیلن، بوتادین، متانول، کلر و گوگرد و همچنین انواع اسیدهای مختلف است که به‌ عنوان مواد اولیه در تولید محصولات مختلف صنعتی و مصرفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مواد هیدروکربوری:

این دسته از مواد شامل گازهای مایع مانند پروپان، بوتان، نفت سفید و نفت کوره است که به عنوان خوراک و سوخت در صنایع انرژی و گرمایشی کاربرد دارند.

لیست محصولات پتروشیمی صادراتی ایران

ایران یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان محصولات پتروشیمی در جهان است و سالانه حجم زیادی از این محصولات به کشورهای مختلف صادر می‌شود. برخی از محصولات پتروشیمی صادراتی ایران شامل موارد زیر است:

اتیلن و مشتقات آن:

اتیلن یکی از محصولات اساسی پتروشیمی است که به‌ عنوان خوراک در تولید پلی‌اتیلن و دیگر مواد پلیمری استفاده می‌شود. پیش بینی می‌شود که ظرفیت تولید اتیلن و مشتقات آن در شرکت‌های پتروشیمی ایران در سال 2024، به بیش از 15 میلیون تن برسد.

پلی‌اتیلن:

پلی‌اتیلن یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران است که در صنایع بسته‌بندی و پلاستیک‌سازی کاربرد دارد. ظرفیت تولید انواع پلی‌اتیلن در ایران شامل پلی‌اتیلن سنگین، سبک و سبک خطی به بیش از 10 میلیون تن می‌رسد.

پروپیلن و مشتقات آن:

پروپیلن به‌ عنوان یک ماده شیمیایی کلیدی در تولید پلی‌پروپیلن، یکی دیگر از محصولات مهم صادراتی ایران به شمار می‌رود. پیش بینی می‌شود در سال 2024، حدود 4 میلیون تن پروپیلن در پتروشیمی‌های ایران تولید شود.

آمونیاک و اوره:

کودهای شیمیایی مانند آمونیاک اسید و کود اوره آهسته رهش، از مهم‌ترین محصولات پتروشیمی ایران هستند که در بازارهای جهانی طرفداران زیادی دارند. ظرفیت تولید کود سولفات آمونیاک و اوره آزاد در پتروشیمی‌های ایران، به ترتیب 10 میلیون تن و 15 میلیون تن در سال است.

متانول:

ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ متانول در جهان است و بخش زیادی از تولید خود را به کشورهای دیگر صادر می‌کند. متانول با تولید بیش از 30 میلیون تن در سال، بیش‌ترین ظرفیت تولید را در بین محصولات پتروشیمی در ایران دارد.

هیدروکسید سدیم:

هیدروکسید سدیم caustic soda یا (سود سوزآور) یکی از محصولات پتروشیمی صادراتی ایران است. این ماده به دو صورت مایع و جامد تولید می‌گردد و به دلیل کاربردهای گسترده‌ای که در صنایع مختلف دارد، به کشورهای مختلف صادر می‌شود.

محصولات پتروشیمی صادراتی ایران

آمار صادرات محصولات پتروشیمی

صادرات محصولات پتروشیمی ایران، بخش قابل‌توجهی از درآمدهای غیرنفتی کشور را تشکیل می‌دهد. طبق آمارهای منتشرشده، ایران سالانه بیش از 30 میلیون تن محصولات پتروشیمی صادر می‌کند.
برخی از بازارهای اصلی صادراتی ایران شامل چین، هند، عراق، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس است. در سال‌های اخیر، با افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی‌ها و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه‌ای، میزان صادرات ایران افزایش چشم‌گیری داشته است.

بیش‌ترین صادرات محصولات پتروشیمی

بیشترین صادرات محصولات پتروشیمی ایران شامل چندین دسته از محصولات اصلی می‌شود که در صنایع مختلف جهانی کاربرد گسترده‌ای دارند. ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی درمنطقه و جهان، به ویژه در خاورمیانه، نقش کلیدی در تامین مواد پتروشیمی به بازارهای جهانی ایفا می‌کند.

متانول، فسفات آمونیاک ، کود اوره کشاورزی، اتیلن، پلی‌اتیلن، پروپیلن، متانول، بوتادین، تولوئن و زایلن، از جمله محصولاتی هستند که بیش‌ترین صادرات را در کشور دارند.

لیست شرکت‌های پتروشیمی ایران

در ایران، شرکت‌های پتروشیمی زیادی فعال هستند و محصولات متنوعی تولید می‌کنند. منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) و منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی (ماهشهر) دو قطب اصلی صنعت پتروشیمی در ایران هستند که شامل تعداد زیادی از شرکت‌های پتروشیمی بزرگ و مهم می‌شوند.

علاوه بر این دو منطقه، در سایر مناطق کشور نیز پتروشیمی‌های مختلفی فعال هستند که در تولید مواد شیمیایی و محصولات متنوع پتروشیمی فعالیت دارند.

شرکت‌های پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه)

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که به نام عسلویه شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین مناطق تولید محصولات پتروشیمی ایران است. این منطقه به دلیل دسترسی به منابع عظیم گاز طبیعی در پارس جنوبی، نقش کلیدی در صنعت پتروشیمی ایفا می‌کند.

برخی از شرکت‌های پتروشیمی فعال در این منطقه عبارت‌اند از:

• پتروشیمی نوری: این شرکت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آروماتیک‌ها در جهان است. بنزن، پارازایلین و ارتوزایلین، از جمله محصولات پتروشیمی نوری به شمار می‌روند.
• پتروشیمی پارس: از جمله محصولات پتروشیمی پارس می‌توان به اتان، بوتان، پروپان و استایرن و اتیل بنزن اشاره کرد.
• پتروشیمی آریاساسول: محصولات پتروشیمی آریاساسول شامل اتیلن و انواع پلی‌اتیلن می‌شود.
• پتروشیمی پردیس: کود اوره ازت 46 و آمونیاک مایع، محصولات تولیدی پتروشیمی پردیس هستند. این شرکت، یکی از بزرگ‌ ترین تولیدکنندگان کود اوره آبیاری و آمونیاک در ایران و جهان به شمار می‌رود.
• پتروشیمی زاگرس: پتروشیمی زاگرس تولیدکننده متانول با ظرفیت بالا است که بخش زیادی از تولیدات خود را به خارج از کشور صادر می‌کند.
• پتروشیمی جم: این پتروشیمی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پلی‌اتیلن در کشور است. علاوه بر این ماده، بوتادین و پروپلین، از جمله محصولات پتروشیمی جم به شمار می‌روند.
• پتروشیمی مروارید: شرکت پتروشیمی مروارید در تولید اتیلن گلایکول‌ها، اتیلن و محصولات جانبی فعالیت دارد.
• پتروشیمی بوشهر: شرکت پتروشیمی بوشهر، یکی از شرکت‌های فعال در منطقه عسلویه است که محصولات متنوعی تولید می‌کند. اتان، بوتان، پروپان، متان، گوگرد گرانوله و متانول، از جمله محصولات پتروشیمی بوشهر هستند.

در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، پتروشیمی‌های دیگری مانند انتخاب، اهتمام جم، پلی‌پروپیلن جم، تخت جمشید پارس، فرسا شیمی، کاویان، کیمیای پارس خاورمیانه، مهر و مرجان فعال هستند و هر کدام، محصولات متنوعی را تولید می‌کنند.

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه)

شرکت‌های پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی (ماهشهر)

منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در ماهشهر نیز به‌ عنوان یکی از قطب‌های مهم پتروشیمی کشور شناخته می‌شود. این منطقه میزبان تعداد زیادی از شرکت‌های پتروشیمی است که در تولید انواع محصولات شیمیایی و پلیمرها فعالیت دارند. برخی از شرکت‌های پتروشیمی در این منطقه عبارت‌اند از:

• پتروشیمی بندر امام: این شرکت، یکی از بزرگ‌ترین واحدهای پتروشیمی در ایران است که طیف گسترده‌ای از محصولات شیمیایی را تولید می‌کند. اتیلن، اتیلن دی‌کلراید، پروپیلن، پلی‌اتیلن، بنزن، پارازایلین، PVC، لاستیک مصنوعی و کلر، از جمله محصولات پتروشیمی بندر امام هستند.
• پتروشیمی رازی: پتروشیمی رازی یکی از قدیمی‌ترین واحدهای پتروشیمی ایران است که در تولید کود اوره امونیوم، دی آمونیوم فسفات، دی آمونیاک، گوگرد، اسید سولفوریک و اسید فسفریک فعال است.
• پتروشیمی تندگویان: شرکت پتروشیمی شهید تندگویان در تولید پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) و محصولات پلی‌استری فعال است.
• پتروشیمی امیرکبیر: از جمله محصولات پتروشیمی امیر کبیر می‌توان به انواع پلی‌اتیلن، اتیلن، بوتادین، پروپیلن، نفت کوره و هیدروژن اشاره کرد.
• پتروشیمی مارون: شرکت پتروشیمی مارون یکی از شرکت‌های فعال در تولید پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، اتیلن، اتلین گلیکول، پروپلین و دی‌اکسید کربن است.
• پتروشیمی بوعلی سینا: از جمله محصولات پتروشیمی بوعلی سینا می‌توان به محصولات آروماتیک مانند آروماتیک سنگین، بنزن، پارازایلین و ارتوزایلین اشاره کرد.
• پتروشیمی اروند: PVC، آب ژاول، اتیلن دی‌کلراید، سود، کلر و VCM، از جمله محصولات پتروشیمی اروند هستند.
• پتروشیمی کارون: پتروشیمی کارون یکی از پتروشیمی‌هایی است که مواد شیمیایی مختلف تولید می‌کند. آب ژاول، اسید کلریدریک، اسید نیتریک و تولوئن دی‌ایزوسیانات، محصولات پتروشیمی کارون هستند.

آریا فسفریک، شهید رسولی، تخت جمشید، خوزستان، رجال، شیمی بافت، غدیر، فارابی، فن‌آوران، لاله و نوید زرشیمی، سایر پتروشیمی‌هایی هستند که در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی فعالیت می‌کنند و محصولات مختلفی را تولید می‌کنند.

منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی (ماهشهر)

شرکت‌های پتروشیمی فعال در سایر مناطق ایران

در کنار عسلویه و ماهشهر، برخی از شرکت‌های پتروشیمی مهم در مناطق دیگر ایران نیز فعالیت دارند. این شرکت‌ها نیز نقش مهمی در تولید و صادرات محصولات پتروشیمی ایفا می‌کنند:

• پتروشیمی شازند: پتروشیمی شازند اراک، یکی از بزرگتر‌ین پتروشیمی‌های کشور است. پلی‌اتیلن، اتیلن اکسید، اتیلن گلیکول‌ها، اتوکسیلات‌ها، اسید استیک، وینیل استات، پلی‌پروپیلن و غیره، از جمله محصولات پتروشیمی شازند هستند.
• پتروشیمی تبریز: محصولات پتروشیمی تبریز شامل انواع پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن سبک خطی، ABS، آروماتیک‌های مختلف مانند اتیل بنزن، استایرن، بنزن و تولوئن می‌شود.
• پتروشیمی کرمانشاه: این پتروشیمی تولیدکننده کود اوره کشاورزی و نیترات آمونیاک است و بخش زیادی از محصولات خود را به خارج از کشور صادر می‌کند.
• پتروشیمی خراسان: پتروشیمی خراسان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کود اوره صنعتی و کود شیمیایی آمونیاک در کشور است که در شمال شرق ایران واقع شده است.
• پتروشیمی اصفهان: پتروشیمی اصفهان تولیدکننده محصولات آروماتیک مانند ارتوزایلین، بنزن، پارازایلین، تولوئن و مخلوط زایلین‌ها و همچنین محصولات مختلف مانند اسید سولفوریک است.
• پتروشیمی ارومیه: پتروشیمی ارومیه در زمینه تولید سولفات آمونیوم، اسید سولفوریک و محصولات شیمیایی دیگر فعالیت دارد.
• پتروشیمی آبادان: محصولات پتروشیمی آبادان شامل PVC، دو دسیل بنزن و سود می‌شود.
• پتروشیمی ایلام: پتروشیمی ایلام یکی از پتروشیمی‌های فعال در کشور است که محصولاتی از جمله پلی‌اتیلن سنگین، اتیلن، پروپیلن، بنزین پیرولیز و نفت کوره را تولید می‌کند.
• پتروشیمی خارک: گوگرد، متانول، بوتان، پروپان و پنتان، محصولاتی هستند که در پتروشیمی خارک تولید می‌شوند.
• پتروشیمی شیراز: پتروشیمی شیراز یکی از بزرگ‌ترین پتروشیمی‌های کشور است که محصولاتی مانند کود اوره شکری، نیترات آمونیوم، آب ژاول، آرگون، آمونیاک، اسید کلریدریک، اسید نیتریک و متانول تولید می‌کند.

علاوه بر این موارد، پتروشیمی‌های دیگری مانند پتروشیمی بیستون، پلی‌نار، پلیمر کرمانشاه، قائد بصیر، کاوه، کردستان، لرستان، مهاباد و میاندوآب، در کشور فعال هستند و محصولات مختلفی تولید می‌کنند.

خرید محصولات پتروشیمی از بورس کالا

برای خرید محصولات پتروشیمی از بورس کالا، ابتدا باید کد بورسی دریافت کرد. سپس می‌توان ثبت سفارش کرد و اطلاعات محصول، مقدار مورد نیاز و قیمت پیشنهادی را مشخص کرد. بعد از شرکت در مزایده و تسویه حساب، می‌توان محصول مورد نظر را دریافت کرد.

قیمت محصولات پتروشیمی صنایع پایین‌دستی

قیمت محصولات پتروشیمی صنایع پایین‌دستی، معمولا به صورت هفتگی توسط دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی اعلام می‌شود. این قیمت‌ها بر اساس میانگین قیمت‌های جهانی و نرخ ارز بازار آزاد محاسبه می‌شوند و به عنوان مبنای معاملات در بورس کالای ایران به کار می‌روند.

برای مشاهده قیمت‌های به‌روز محصولات پتروشیمی، می‌توانید به وب‌سایت کیمیا پارس شایانکار مراجعه کنید.

نتیجه گیری

صنعت پتروشیمی ایران به دلیل منابع غنی نفت و گاز و همچنین، دسترسی به خوراک و انرژی ارزان قیمت، از ظرفیت بالایی برای تولید و صادرات محصولات شیمیایی برخوردار است.

تولیدات پتروشیمی ایران شامل طیف گسترده‌ای از مواد اولیه و محصولات نهایی است که نه‌تنها نیازهای داخلی را تامین می‌کنند؛ بلکه بخش عمده‌ای از آن‌ها به بازارهای جهانی صادر می‌شوند.

شرکت‌های پتروشیمی ایران با بهره‌برداری از طرح‌های نوین توسعه‌ای و افزایش ظرفیت تولید مشتقات، در تلاش هستند تا سهم خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند و نقش ایران در زنجیره تامین مواد شیمیایی را تقویت کنند.

انواع کودهای ارگانیک و مواد شیمیایی مانند متانول، اوره سفید، گوگرد کلوخه و گرانول و غیره، از جمله محصولات پتروشیمی با مزیت های صادراتی هستند که علاوه بر صادرات، برای تأمین چرخه تولید و نیاز داخلی کاربردهای بسیار زیادی دارند.

شما می‌توانید محصولات پتروشیمی مورد نظر خود جهت صادرات یا استفاده در صنایع داخلی کشور را با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت از کیمیا پارس شایانکار تامین کنید.لطفا جهت اطلاعات بیشتر، با کارشناسان ما در ارتباط باشید.