در گستره جهان، ‌همسايه‌هاي پرتنش کم نيستند؛ آمريکا و مکزيک، افغانستان و پاکستان و هند،‌ روسيه و اوكراين و حالا ايران و ترکيه. اگرچه تنش لفظي بين دو امپراتوري زمان‌هاي گذشته بي‌سابقه نيست؛ اما هرگاه که اوج يافته، نشانه‌هايي از وخامت اوضاع را در خود پنهان داشته‌ است. اين‌روزها مقامات ترکيه پشت اغلب تريبون‌ها، درباره ايران‌ اظهاراتي منفي دارند. هفته گذشته اردوغان در بحرين عليه ايران سخن گفت و سخنگوي وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران به آن پاسخ داد و روز يکشنبه در مونيخ، ‌وزير خارجه اين کشور ايران را به حمايت از تروريسم و شيعه‌گري در منطقه متهم کرد.

اگرچه ساعات پاياني يکشنبه سخنگوي وزارت خارجه در تهران پاسخ آن اظهارات را داد، اما صبح دوشنبه بار ديگر در جمع خبرنگاراني که از او دراين‌مورد پرسيدند،‌ گفت: صبوري ايران حد دارد.
اما حکايت به همين جا هم ختم نشد؛‌ بعدازظهر سفير ترکيه به وزارت خارجه فراخوانده شد. ايسنا گزارش داد: «ساعت دو، سفير ترکيه از سوي ابراهيم رحيم‌پور، معاون آسيا و اقيانوسيه وزير امور خارجه، به اين وزارتخانه احضار شد و مراتب اعتراض ايران به اظهارات غيرسازنده رئيس‌جمهور اين کشور در جريان سفر به امارات، قطر و عربستان و همچنين اظهارات وزير خارجه اين کشور در اجلاس مونيخ به وي اعلام شد». گويي اعتراض به همه اظهارات تر‌ک‌ها متراکم شده و بالاخره به احضار سفير منجر شد. مواضع ضد‌ايراني ترک‌ها در حالي افزايش يافته که اين كشور در حال مذاکره با ايران و روسيه بر سر سوريه است.
مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه ترکيه ‌که فضاي روز يکشنبه کنفرانس امنيتي مونيخ را مناسب ديده ‌بود و عليه ايران صحبت کرد، مدعي شد: «ايران در تلاش است تا سوريه و عراق را به دو کشور شيعه تبديل کند که اين بسيار خطرناک است». روز يکشنبه در کنفرانس امنيتي مونيخ سخنراني وزير خارجه عربستان و وزير جنگ اسرائيل هم عليه ايران بود و فضا را مخالف ايران کرده بود.  
سخنگوي وزارت خارجه ايران صبح روز دوشنبه به اظهارات يكشنبه‌شب وزير خارجه ترکيه پاسخ داد و حتي کمک‌هاي صورت‌گرفته از سوي ايران به ترکيه را به آنها يادآور شد: «ترکيه يکي از کشورهاي مهم همسايه ماست که از کمک‌هاي زيادي از جانب ايران به‌ويژه بعد از وقوع کودتا در اين کشور، برخوردار بوده است و خودشان مي‌دانند ايران در چه مواقع چه کمک‌‌هايي را به آنها داشته است. وضعيت آشفته، بي‌سامان و نگران‌کننده اين کشور باعث شده است که برخي از سياست‌مداران ترکيه‌اي در گفتار و رفتار خود ناهنجاري‌‌هايي را داشته باشند، مواضع غيرسازنده‌اي را مطرح کنند و احتمالا به عواقب آنچه که بيان مي‌کنند، فکر نکرده‌اند». قاسمي با بيان اينکه به نظر مي‌رسد مقامات ترکيه‌اي از روي عصبانيت و در راستاي فرافکني مشکلاتي که اکنون به آن گرفتار هستند، اين مواضع را مطرح مي‌کنند، گفت: آنها گرفتار گردابي شده‌اند و از طريق اين فرافکني‌ها به نوعي مي‌خواهند روي مشکلات دروني و بيروني خود سرپوش بگذارند.
قاسمي با تأکيد بر اينکه آنها بايد در بيان مواضع خود دقت بيشتري بکنند، ادامه داد: ما علاقه‌مند نيستيم که چنين گفتماني بين ما و ترکيه وجود داشته باشد. ما صبوري مي‌کنيم ولي اين صبوري حدي دارد و ما اميدواريم آنها در بيان سخنان خود با ذکاوت و هوشياري بيشتري عمل کنند. اميدواريم که اين‌گونه سخنان ديگر تکرار نشود و اگر قرار باشد دوستان در ترکيه چنين رويه‌اي را ادامه دهند، ما نيز سکوت نمي‌کنيم و پاسخ چنين اظهاراتي را خواهيم داد. هفته گذشته رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور ترکيه، در سفر به چند کشور عربي، عليه ايران مواضع تندي اتخاذ کرده بود. در مؤسسه صلح بين‌المللي در بحرين درباره تحولات منطقه سخنراني کرد. او درباره تحولات منطقه با اشاره به بحران‌هاي سوريه و عراق گفت: اما بدانيد که کساني هم تجزيه سوريه و هم تجزيه عراق را مي‌خواهند. افرادي هستند که براي تجزيه عراق تلاش مي‌کنند. در آنجا (عراق) هم‌زمان، هم مجادله مذهبي و هم مجادله قومي وجود دارد، «در آنجا نيز مليت‌گرايي فارس وجود دارد. همراه با اين مليت‌گرايي فارس، تجزيه‌طلبي نيز موضوعيت دارد. بايد جلوي اينها را بگيريم. شرايط يکساني نيز در سوريه وجود دارد». اردوغان با اين ادعا که جلوي اتفاقات سوريه را نيز بايد بگيريم، گفت: به همين مناسبت نيز بايد با همکاري ما و کشورهاي خليج(فارس) اين وظيفه را انجام دهيم؛ چرا که جلوي ظلم نبايد تماشاچي باشيم و نخواهيم بود.
سخنگوي وزارت خارجه ايران همان زمان در پاسخ به اظهارات اردوغان گفت: به نظر مي‌رسد اظهارات آقاي اردوغان تحت تأثير جو و احتمالا تحت فضاي هيجاني خاصي انجام شده باشد؛ چرا که در ميان سران کشورهاي منطقه، جناب اردوغان بيش از هر کسي به نقش سازنده و ثبات‌آفرين جمهوري اسلامي ايران در منطقه، به‌ويژه در عراق، آگاه است.
حالا به دنبال اظهارات اخير وزير خارجه اين کشور سفير ترکيه فراخوانده شده است. به نظر مي‌رسد دو همسايه ديرين در سايه رفاقت و رقابت هميشگي ديواره‌هاي نازک اصطکاکي را تجربه مي‌کنند که مي‌تواند خطرناک باشد. وضعيت سوريه و عراق هر دو کشور را درگير خود کرده ‌است. جمهوري اسلامي ايران در حال ايفاي نقش در اين کشورهاست و مبارزه با تروريسم و دفاع از حرمين شريفين را وظيفه خود مي‌داند؛ اما روايت همسايه شمال‌غربي چيز ديگري است. ترکيه حضور نيروهاي جمهوري اسلامي ايران را در عراق و سوريه، رشد شيعه‌گري مي‌داند و اين نفوذ را به صلاح خود نمي‌داند. همه اينها در حالي کنار هم قرار مي‌گيرد که با شروع بحران در سوريه، ايران و ترکيه بر سر يک عامل اصلي به اختلاف رسيدند؛ آن‌هم حضور‌داشتن يا حضورنداشتن بشار اسد در آينده سياسي سوريه بود. اين موضوع موجب شد ترکيه با اينکه در سال‌هاي تحريم همراهي شايان توجهي با ايران کرده بود، در عرصه ديپلماتيک با همسايه‌اش به اختلاف بخورد. همين موجب کندي و سراشيبي رابطه دو کشور در دوره دولت محمود احمدي‌نژاد شد. اگرچه در دولت يازدهم انتظار مي‌رفت اين سراشيبي به حالت عادي بازگردد، حتي دو سفر بين رؤساي جمهور انجام گرفت و رايزني‌ها در نيويورک يا در حاشيه مجامع بين‌المللي صورت گرفت؛ اما نتوانست از اصطکاک دو کشور بکاهد و اين چالش‌هاي ديپلماتيک هرازگاهي خود را نشان مي‌دهد. اين ادبيات نه‌چندان خوشايند بين دو کشور، تنها نوک قله يخي است که سرش بيرون از آب است و امكان مشاهده دارد؛ حجم اصلي يخِ اختلاف زير آب است که پنهان شده و نمي‌توان آن‌ را کتمان کرد. به نظر مي‌رسد با اين شکل از نفوذ ايران در منطقه تا حل‌وفصل مسئله سوريه و عراق، کشمکش بين ايران و ترکيه ادامه داشته باشد؛ حتي اگر در محافل ديپلماتيک با هم دست دوستي بفشارند.  

منبع: دنیای اقتصاد