التهاب، رقابت و به دنبال آن افزایش قیمت PET بطری موضوع امروز و دیروز نیست. بلکه ماجرایی است که هر سال با شروع فصل گرما و افزایش تقاضا برای ماده اولیه تولید بطری‌های پلاستیکی تکرار می‌شود.

علت این موضوع هم کمبود عرضه این ماده اولیه نسبت به تقاضای بازار است. اینکه چنین ماده اولیه پرمخاطبی تنها از سوی یک شرکت پتروشیمی عرضه می‌شود را شاید بتوان حلقه اصلی در بروز مشکلات دانست که هم پتروشیمی شهید تندگویان را با مشکل رو به رو می‌کند، هم صنایع تکمیلی را در تامین مواد اولیه دچار بحران می‌کند از همین رو با قاسم فدایی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان پریفورم PET به گفت و گو نشستیم. فدایی با نگاهی به آمار مصرف پت در دنیا بیان کرد:  میزان مصرف PET گرید بطری در دنیا در سال 2022، حدود 23 میلیون تن بوده است که اگر این میزان به عنوان سرانه کل دنیا در نظر گرفته شود، در صورتی که در ایران تمام عددی که اکنون در مجموعه تندگویان تولید می‌شود، یعنی حدود 240 هزار تن را هم مصرف کنیم، تازه سرانه مصرف پت در کشور ما به سرانه متوسط دنیا نزدیک می‌شود اما باید توجه کرد که در این سرانه، کشورهای آفریقایی هم لحاظ شده که مصرف پت کمتری دارند، اما ما با توجه به وضعیت کشورمان همچنان تا رسیدن شرایطی که کشوری با مصرف pet بالا باشیم فاصله داریم، بنابراین پیش از شروع هر صحبتی درباره مصرف پت بطری باید توجه کنیم که جایگاه ایران در زمینه مصرف این ماده اولیه چگونه است و در دنیا سرانه مصرف این ماده چه شرایطی دارد. توجه به این آمار از آن جهت مهم است که سبب می‌شود دورنمایی از صنعت پت و آینده آن داشته باشیم. با توجه به تولید 240 هزار تنی مجموعه تندگویان و روند رو به رشد مصرف محصولات مرتبط با pet، پیش بینی می‌کنیم که وضعیت مصرف پت در سال‌های آتی رو به رشد باشد. از همین رو در فواصل زمانی که جهش قیمت ارز رخ می دهد و تنگنای عرضه داخل کشور هم وجود دارد، تأثیر مستقیم بر تقاضا در بورس کالا رخ داده و در نهایت هم سبب بالا رفتن قیمت محصول می شود.

او افزود: این روند تقریباً از سال گذشته شروع شد و همان زمان هم پیش بینی ها مبنی بر این بود که این رویه رو به رشد باشد چرا که مجموعه تندگویان اعلام کرد بود توان افزایش عرضه را ندارد نهایتاً هم تصمیم بر این شد که برای واردات پت اقدام شود اما آن زمان این اتفاق رخ نداد. با این حال با تعاملی که بین مجموعه مصرف‌کنندگان و پتروشیمی شهید تندگویان انجام شد در هفته آخر سال محصولات با افزایش 10 درصدی عرضه شد که کف عرضه pet از 5 هزار و پانصد تن به 6 هزار تن  رسید و همین اتفاق سبب شد تا حدی از التهابات بازار کاسته شود اما باید در نظر داشت که این عرضه 500 تنی کفاف نیاز بازار را در ماه‌های آینده نخواهد داد و پیش‌بینی میشود که در فصل تابستان همچنان با افزایش تقاضا مواجه باشیم از همین رو در جلسه ستاد تنظیم بازار قرار بر آن شد که از هفته اول خردادماه عرضه pet  از 5هزار و 500 تن به 7هزار تن افزایش پیدا کند در واقع هزار و 500 تن از محل واردات تأمین خواهد شد. خوشبختانه با تسریعی که تندگویان انجام داد، امیدواریم که محصول وارداتی هم از اوایل تیرماه داخل کشور موجود شود تا موازنه  مناسبی در عرضه و تقاضای محصول گرید بطری رخ دهد. و قرار است که مجموعه تندگویان برای گام اول به مدت 3 ماه این عرضه  وارداتی را ادامه دهد.

فدایی بیان کرد: با عرضه یک‌هزار و 500 تنی و رسیدن به سقف عرضه 7000 تن در ماه قیمت pet در بازار داخلی متناسب با بازارهای جهانی شود اما متأسفانه به دلیل جهش شدید در قیمت‌ها بعضا پت با دلار بالای 60 هزار تومن هم معامله شد و انتظار می‌رود که با عرضه مداوم، قیمت این ماده اولیه در بازار داخلی متناسب با بازارهای جهانی تعدیل شود به این معنی که با ایجاد چنین شرایطی، هم میتوانیم نیاز داخل رو پوشش دهیم و هم تولیدکنندگان بخش صنایع تکمیلی می‌توانند از ظرفیت خالی مجموعه خود برای صادرات محصولات پایین‌دستی استفاده کنند.

دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان پریفورم PET افزود: موضوعی که باید به آن توجه کرد این است که در خصوص ماده‌ای مانند pet، به دلیل اینکه تنها از سوی یک پتروشیمی عرضه می‌شود، ریسک تمرکز همواره همراه تولیدکنندگان پایین دستی بوده و طبیعتا برای اینکه این ریسک رو کاهش دهیم، بهترین پیشنهاد این است که از ظرفیت‌های مجموعه پتروشیمی استفاده کنیم. در این زمینه دو پیشنهاد مطرح است، نخست آنکه، به سمت استفاده از تکنولوژی‌های جدید یا فرآیندهای بازیافت محصولات پت که در دنیا رشد پیدا کرده حرکت کنیم و محصولاتی که به عنوان پت بطری استفاده میشوند، مجدد در چرخه بازیافت قرار گیرد که در این زمینه صنایع پایین‌دستی میتوانند سرمایه‌گذاری انجام دهند که این موضوع حتما در انجمن پیگیری می‌شود. در گام دوم باید سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی در این حوزه افزایش یابد. باید توجه داشت که زنجیره اول در تولید مواد اولیه pet در  ماهشهر وجود دارد و بیش از 20 سال است که ماده مورد نیاز برای تولید pet را عرضه می‌کند اما به هر حال در این سال‌ها رشد مصرف داشتیم و این موضوع سبب شده که مجموعه تندگویان دیگر تکاپوی نیاز بازار داخل رو نداشته باشد و بهتر آن است که زنجیره‌ای را در عسلویه ایجاد کنیم. امیدوارم که صنایع پتروشیمی به عنوان یک اقدام توسعه‌ای بتواند از ظرفیت پتروشیمی نوری در این زمینه استفاده کند. سال 1384 که پتروشیمی تندگویان آغاز به کار کرد، سالیان سال هیچ متقاضی نداشت، اما وجود تندگویان باعث شد که صنایع پایین‌دستی در زمینه توسه استفاده از pet با قدرت سرمایه‌گذاری کنند اما اگر رشد و توسعه در پتروشیمی رخ ندهد، با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که در صنایع پایین‌دستی در حال رخ دادن است، سال‌های آینده با تقاضای بیشتری در این صنعت مواجه خواهیم بود و در چنین شرایطی  تأمین  ماده اولیه pet شرایط مناسبی نخواهد داشت.در نتیجه چنین وضعیتی  به عنوان راهکار کوتاه‌مدت می‌توان موضوع واردات را  توسط تندگویان پیگیری کرد که دچار این التهابات مقطعی نشویم و برای بلندمدت هم فکر توسعه پتروشیمی‌ها باشیم.