از خاموشی چراغ صنایع تا وعده بی‌نیازی به شبکه برق سراسری
بر اساس آمارهای وزارت صمت 847 شهرک صنعتی و ناحیه صنعتی و ۴۹ هزار و ۵۰۰ واحد بهره‌بردار در کشور وجود دارد که چرخیدن چرخ تمامی آنها به تامین برق وابسته است. موضوعی که در سال‌های گذشته به نگرانی صنعتگران تبدیل شده و به دنبال خللی که قطعی برق در چرخه تولید کارخانه‌ها ایجاد کرده بود، واحدهای بسیاری تاکنون تعطیل شده است اما تابستان امسال در حالی که صنایع منتظر بودند تا به روال سال‌های قبل در روزهای اوج مصرف، قطعی‌ها باز هم تکرار شود، این اتفاق رخ نداد با این وجود بخش خصوصی همچنان نگران خاموشی‌ها و وضعیت فعالیت اقتصادی خود در سال‌های آینده هستند و بر این موضوع تاکید دارند که با وجود عدم قطعی برق در تابستان سال جاری، معلوم نیست این وضعیت در سال‌های آینده هم ثابت باشد یا خیر اما نگرانی‌ها در حالی است که مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران چندی پیش اعلام کرد که صنایع تا سه سال آینده از برق شبکه سراسری بی‌نیاز می‌شوند و همچنین مدیرعامل توانیر هم از آغاز احداث نیروگاه‌های اختصاصی برق صنایع تا ۱۰ هزار مگاوات خبر داده است.
اقدامات مناسب برای کوتاه‌مدت
در سال ١٤٠٠، آثار علت‌العلل تمام مشکلات این صنعت زیربنایى، یعنى اقتصاد ناتراز برق، بیش از هر زمان دیگرى، آن‌هم به شکل خاموشى هاى گسترده ظهور و بروز پیدا کرد؛ چراکه کمبود منابع مالى نشات‌گرفته از اقتصاد یارانه اى برق، عملا برنامه هاى توسعه اى این صنعت، اعم از افزایش ظرفیت نیروگاهى و به دنبال آن احداث خطوط انتقال و شبکه هاى توزیع، ارتقای راندمان از طریق احداث نیروگاه‌ها با توربین هاى نسل جدید و توسعه نیروگاه هاى سیکل ترکیبى، کاهش تلفات، بهینه سازى مصرف و هوشمندسازى شبکه، توسعه تجدیدپذیرها، از رده خارج کردن نیروگاه هاى فرسوده و امثال آن را همچون گذشته تحت الشعاع قرار داد؛ آنچنان‌که در سال‌های اخیر، به دلیل عدم‌توازن منابع و مصارف، به طور متوسط تنها قریب به نیمى از برنامه ایجاد ظرفیت هاى جدید نیروگاهى به منصه ظهور رسید و سایر موارد همچنان معطل ماند. با این حال تابستان امسال اوضاع طور دیگری بود و قطعی‌ها چه در بخش خانگی و چه در بخش صنعتی به حداقل رسید با این حال نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران معتقد است برای رفع ریشه‌ای مشکل برق باید سرمایه‌گذاری کرد. حمیدرضا صالحی با تاکید بر اینکه در ۱۰ سال گذشته، عملاً سرمایه‌گذاری جدید در حوزه تولید نیروگاه و تولید برق متوقف و فراموش شده است، گفت: همان‌طور که کارشناسان از سال‌ها قبل هشدار داده بودند، این موضوع سرانجام گریبان ما را گرفت و کار را به جایی رساند که میزان مصرف برق از ظرفیت تولید بالاتر رفت و از سال گذشته ما تبعات این موضوع را دیدیم و خاموشی‌های گسترده تحت تأثیر این شرایط به وجود آمد.
او افزود: امسال برای آنکه خاموشی‌ها به حداقل برسد، چند موضوع به شکل هم‌زمان در دستور کار قرار گرفت. نخست اعلام شد که ساعات کار ادارات، زودتر از زمان همیشگی تمام خواهد شد و به‌این‌ترتیب از ظهر به بعد، مصرف برق نهادها، سازمان‌ها و شرکت‌های عمومی به حداقل رسید که به مدیریت مصرف کمک مهمی کرد. از سوی دیگر یک جدول از پیش طراحی شده در اختیار واحدهای صنعتی قرار گرفت تا قطعی یا مدیریت شبکه از پیش برای آنها مشخص شده باشد و بر اساس آن تصمیم بگیرند. در نهایت بخشی از نیروگاه‌های نیمه‌تمام نیز توانستند بخشی از ظرفیت خود را فعال کرده و به شبکه برسانند. مجموع این اقدامات و البته برنامه‌ریزی برای واردات برق از ترکمنستان که البته در سطحی محدود انجام شد، باعث شد که میزان خاموشی‌ها در سال جاری به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا کند و دیگر موقعیت سال گذشته تکرار نشود.
صالحی با بیان اینکه این برنامه‌ریزی‌ها تنها در کوتاه‌مدت جوابگو هستند، تشریح کرد: تا زمانی که ما سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت برق را افزایش نداده و در یک فرایند مداوم، ظرفیت جدید تولید نکرده و به مدار وارد نکنیم، نمی‌توان انتظار داشت که مشکل حل شود.
بی‌نیازی صنایع از برق شبکه سراسری تا سه سال آینده
اگرچه فعالان صنعت همچنان نگران وضعیت فعالیت خود در سال آینده هستند و بر این موضوع تاکید می‌شود که اقدامات اجرایی در تابستان امسال تنها برای کوتاه‌مدت مناسب است، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران اعلام کرده است که صنایع بزرگ تا سه سال آینده با احداث ۱۴ هزار مگاوات نیروگاه اختصاصی، از برق شبکه سراسری بی‌نیاز خواهند شد. مصطفی رجبی مشهدی درباره این خبر گفت: هزار مگاوات نیروگاه تا پایان امسال به ظرفیت تولید برق صنایع اضافه خواهد شد. نخستین واحد نیروگاهی صنایع در مردادماه امسال در مدار قرار گرفت. تا پایان سال هزار مگاوات نیروگاه با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته به بخش صنعت اضافه می‌شود و تا چهار سال آینده هم با تأمین ۱۰ هزار مگاوات دیگر برق مورد نیاز صنعت را تأمین خواهد کرد.
او افزود: امسال توانستیم در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته انرژی تحویلی به صنایع را ۱۵ درصد افزایش دهیم به طوری که ۱۷ درصد در بخش فولاد، بیش از ۱۰ درصد در حوزه سیمان، بیش از ۱۸ درصد در حوزه آلومینیوم و سایر بخش‌ها انرژی بیشتری تحویل مشترکان صنعتی دادیم که البته آنها هم همکاری خوبی با ما داشتند. یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های ما در این حوزه آن بود که نگذاریم به چرخه‌ای تأمین صنایع خللی وارد شود. این اقدام در نهایت منجر به رشد ۱۵ درصدی مصرف برق صنایع شد.
احداث نیروگاه اختصاصی برق صنایع تا 10 هزار مگاوات
اظهارات مدیرعامل شرکت مدیریت برق ایران در حالی است که مدیرعامل توانیر هم از آغاز احداث نیروگاه‌های اختصاصی برق صنایع تا ۱۰ هزار مگاوات خبر داد. آرش کردی در نشست خبری تشریح برنامه‌های شرکت توانیر با بیان اینکه امسال برنامه ارتقا ۱۳۰۰ مگاواتی ظرفیت نیروگاه‌های موجود را اجرا کردیم، گفت: همچنین تعمیر به موقع نیروگاه‌ها اجرایی شد که ۱۱۳ هزار مگاوات تا پایان اردیبهشت تعمیر نیروگاه‌ها به پایان رسید. سال گذشته در پی افزایش قیمت برق، انرژی صنایع قطع شد که به افزایش قیمت فولاد و سیمان انجامید اما امسال به دلیل مدیریت مصرف برق رخ نداد. امسال در بخش فولادی ۱۷ درصد و سیمانی‌ها ۱۳ درصد رشد مصرف برق داشتیم. متوسط مصرف برق صنایع بزرگ ما در تابستان سال جاری مثبت ۱۴.۵ درصد، صنایع کوچک مثبت ۴ درصد، خانگی منفی ۴۵ درصد و کشاورزی مثبت ۳ درصد و اداری منفی ۳۳ درصد رشد داشت.
کردی افزود: سال گذشته ۱۸۰۰ مگاوات بار مصرف برق صنایع را که شامل ۱۶۰ صنعت بزرگ می‌شود به شب منتقل کردیم ولی تابستان امسال به دلیل مدیریت مصرف بار، چنین اتفاقی رخ نداد. قرار است ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه اختصاصی برای صنایع ایجاد شود که بخشی از ۳۵ هزار مگاواتی است که قول تولید آنها در سال‌های اخیر داده شده بود. شرکت مصرف انرژی و میزان استفاده از آن در صنایع که شدت مصرف انرژی آنها بالاست در کشور ما بر اساس استانداردهای جهانی ۴۵ تا ۵۰ درصد بالاتر است که باید با بهینه و نوسازی صنایع اتفاق بیفتد و اگر صنایع نوسازی شود تا ۳۹ درصد از مصرف برق آنها کاهش خواهد یافت. متوسط ناترازی تولید و مصرف برق در تابستان سال گذشته ۱۲ تا ۱۵ هزار مگاوات بود اما امسال مدیریت مصرف برق داشتیم و کاهش ۳۴ تا ۳۵ درصدی ناترازی تولید و مصرف در برق را شاهد بودیم که کمبود برق به کمتر از چند هزار مگاوات رسید.
این مقام مسئول در وزارت نیرو در خصوص برق تجدیدپذیر گفت: میزان تولید انرژی تجدید پذیر در کشور کمتر از هزار مگاوات است که رقم قابل قبولی نیست. بر اساس استانداردهای جهانی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد برق تولیدی کشورها تجدیدپذیر است البته بر اساس ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید که در صورت صرفه جویی مصرف انرژی مابه‌التفاوت آن از سوی دولت پرداخت می‌شود، تاکنون ۱۲ هزار نفر به ساتبا (سازمان برق تجدیدپذیر) مراجعه کرده‌اند تا دستگاه‌های تولید برق تجدیدپذیر نصب کنند. ما تا سقف ۲۰ هزار مگاوات امکان تولید برق تجدید پذیر داریم.
