در ۲۴ ساعت پایانی مذاکرات وین چه گذشت؟

درحالیکه این دور از مذاکرات رفع تحریمها با هدف جمع بندی گفت وگوها و عبور از موانع باقیمانده برای رسیدن به متن نهایی پیش نویس توافق برگزار شد، اعلام پایان مذاکرات با ادعای رسیدن به متن نهایی، اقدامی شتابزده از سوی هماهنگکننده مذاکرات بود که به پیچیدهتر شدن روند حصول توافق نهایی دامن میزند.
گفت وگوها بر سر اجرای کامل برجام پس از ماهها مذاکرات صورت گرفته به نقطهای رسیده که همه نگاهها به رفتار ایالات متحده آمریکا و ایران دوخته شده است. در نتیجه مذاکرات صورت گرفته میان گروه ۱+۴، ایران و اتحادیه اروپا به عنوان طرفهای عضو برجام و ایالات متحده، چند موضوع مهم باقیمانده که حلوفصل آنها به تصمیمگیریهای سیاسی نیاز دارد.
این تصمیمها از نگاه ایالات متحده آمریکا به عنوان طرف نقض کننده توافق سال ۹۴ باید از سوی ایران اتخاذ شود اما از نگاه تهران توافق نهایی معطل تصمیمهای سیاسی آمریکاست و این کشور باید سخت تلاش کند تا اعتماد ایران را که در نتیجه رفتارهای غیرقانونی چهارسال گذشته مورد خیانت قرار گرفته است، جلب کند.
در مذاکرات دور اخیر مذاکره کنندگان ارشد سه کشور اروپایی در گفت وگوها حضور نداشته و با صدور بیانیهای مواضع ایالات متحده آمریکا را در مقصر جلوه دادن ایران تائید و تکرار کردند. در بیانیه یادشده ادعا شده است: متن (پیشنویس توافق) روی میز است و [...] ایران اکنون باید تصمیم بگیرد تا توافق را در حالی که هنوز امکان پذیر است، امضاء کند.
در این بیانیه مطالبات منطقی ایران که ناظر بر ۴ سال بدعهدی طرف مقابل است فرابرجامی و خارج از محدوده توافق هستهای عنوان و از ایران خواسته شده که از پیگیری آن صرفنظر کند. آنطور که گفته میشود یکی از گرههای اصلی کار بر سر مسائل پادمانی است. برای جمهوری اسلامی ایران قابل پذیرش نیست که برجام از طرف غرب گروگان مسائل و ادعاهایی باشد که اساسا با هدف اعمال فشار بر ایران مطرح شدهاند.
طرفهای غربی اسفند ماه گذشته در ارتباط با مسائل پادمانی تعهداتی دادند که اکنون با گذشت بیش از پنج ماه، نه تنها اجرا نکردند که مسیری کاملا متضاد با تعهدات خود در پیش گرفتند. این کشورها هم در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قطعنامه پیشنهاد کرده و هم با نادیده گرفتن ابتکارات ایران، این قطعنامه را به تصویب رساندند. عدم عمل به تعهداتی که در جریان همین مذاکرات مورد تفاهم قرار گرفته بود، گمانه عدم جدیت و عدم حسن نیت طرف مقابل را تقویت میکند.
در واقع مسائل پادمانی آزمون حسن نیت و جدیت طرف مقابل است و آنها نمیتوانند با بیان این بهانه که موضوعات پادمانی امری فنی است، از حل و فصل این موضوعات شانه خالی کنند.
در وین بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان آمده بود تا گره مذاکرات در این زمینه را باز کند. او عصر شنبه پیش از ورود به داخل هتل کوبورگ ساختمان محل مذاکرات به خبرنگاران گفت که روند مذاکرات «بد نیست و رایزنیها ادامه دارد».
در جلسه روز شنبه رضا نجفی معاون حقوقی وزارت امور خارجه کشورمان هم حضور داشت. در کل هیات جمهوری اسلامی ایران به وین سفر کرده بود تا در سایه بیاعتمادی به ایالات متحده، قفل موانع باقیمانده را از مسیر دیپلماسی باز کند اما اعلام پایان روند گفت وگوها از سوی اتحادیه اروپا، اقدامی شتابزده بود و این گمانه را تقویت میکند که هماهنگ کننده، به مواضع مقصر وضعیت فعلی برجام نزدیک شده است.