کردستان سرزمین فرهنگ و هنر، آخر هفته جاری چشم انتظار سفر رییس‌جمهور است، به این امید که هیات دولت مشکلات مردم و کمبودها در بخش‌های مختلف را از نزدیک ببیند و برای رفع آن چاره‌اندیشی کند.

کردستانی‌ها سخنان رهبری در سفر ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۸۸ را در میدان آزادی سنندج هیچوقت فراموش نمی‌کنند. ایشان در بخشی از سخنان خود فرمودند که "کردستان سرزمین فداکاری‌های بزرگ است؛ سرزمین هنر و فرهنگ است؛ سرزمین صفا و وفاداری است؛ سرزمین مردم وفاداری است که در حساسترین سالهای عمر این نظام و این کشور با مردانگی خود و با رشادت خود، توطئه‌های بزرگی را خنثی کردند. "

آری در چنین مردمی ۹ روز میزبان رهبر معظم انقلاب بودند و این سفر طولانی نشان داد که معظم‌له، چقدر برای مردم کُرد و خطه کردستان، ارزش قائل است و حالا همین مردم قرار است آخر این هفته میزبان رییس دولت سیزدهم باشند، سفری که می‌تواند فرصتی برای آشنایی بیشتر آیت‌الله رییسی با مشکلات استان پرظرفیت اما کمتر توسعه یافته کردستان باشد.

مردم این خطه فرهنگی، امیدوارند بعد از سفر رییس جمهور و تزریق اعتبارات جهشی و نگاه ویژه دولت، بخشی از خواسته‌ها و عقب ماندگی‌ها جبران و راه توسعه استان هموارتر شود.

ظرفیت‌های کردستان

اگر موافق باشید پیش از بیان مشکلات و مطالبات مردم کردستان، ابتدا اشاره‌ای به ظرفیت، مشخصات و توانمندی‌های استان در بخش‌های مختلف داشته باشیم.

استان کردستان با یک میلیون و ۷۶۷ هزار و ۴۹۶ نفر جمعیت، ۱۰ شهرستان، ۳۲ شهر، ۳۱ بخش، ۸۶ دهستان و یک هزار و ۶۷۷ روستای دارای سکنه دارد. مهمترین شاخص توسعه استان، بخش کشاورزی است.

پیشتر به فرهنگی بودن استان از نگاه رهبری اشاره شد و باید بدانید که کردستان را به "پایتخت دف" و سنندج را به "شهر خلاق موسیقی" در ایران می شناسند و نوروز امسال هم جشن بین المللی نوروز در سنندج برگزار شد.

حالا به پتانسیل استان در بخش های دیگر از جمله کشاورزی اشاره کنیم. کردستان یک میلیون و ۲۱۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد که از این میزان سالانه ۷۸۳ هزار هکتار آن به زیرکشت محصولات زراعی می رود، ۳۸۱ هزار هکتار آن هم آیش بوده و ۵۳ هزار هکتار را هم باغات تشکیل داده است؛ از ۸۳۶ هزار هکتار اراضی زیرکشت محصولات کشاورزی کردستان ۷۰۵ هزار هکتار آن دیم و ۱۳۱ هزار هکتار آن هم آبی است.

جمعیت بهره‌بردار کشاورزی استان کردستان ۱۲۲ هزار نفر است که (در شرایط جوی مناسب) سالانه حدود سه میلیون تُن محصولات کشاورزی (زراعی و باغی) تولید می کنند که بیش از ۴۴۰ هزار تُن از این میزان مربوط به محصولات باغی و باقی مربوط به بخش زراعت است.

عمده محصول زراعی استان کردستان گندم و بیشترین محصول تولیدی باغی نیز توت فرنگی با حدود ۶۲ هزار تن در سال، رتبه اول تولید این محصول را در کشور به خود اختصاص داده است.

از بخش کشاورزی که بگذریم، این استان به دلیل داشتن ۲۲۷ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق، از ظرفیت خوبی برای توسعه برخوردار است.

گمرکات استان کردستان با شعبه های فعال در سنندج، باشماق مریوان و سیرانبند بانه به فعالان اقتصادی خدمات گمرکی ارائه می‌کند و روزانه ۱۳ میلیون دلار کالا از مرز باشماق مریوان ترانزیت می شود. مرز رسمی باشماق یکی از مهمترین مرزهای رسمی زمینی ایران با اقلیم کردستان عراق به شمار می‌آید و در زمینه ترانزیت، صادرات، امور مسافری و مقدار قابل توجهی در بخش واردات فعال است.

مرز سیرانبند بانه هم دومین و نزدیک ترین مرز مشترک استان کردستان با منطقه شمال عراق است که از حیث حجم صادرات کالا و شمار فعالان و شاغلان اقتصادی رتبه دوم بازارچه های استان را به خود اختصاص داده است.

البته در کنار این زیرساخت‌ها، سه بازارچه مرزی هم در استان فعال بوده که فرصت خوبی را برای اشتغال تعداد قابل توجهی از مرزنشینان فراهم کرده است، به طوریکه طی سه ماهه نخست امسال حدود ۱۷ میلیون دلار کالا از طریق بازارچه های موقت مرزی استان وارد کشور شده است.

کردستان در حوزه صنایع و معادن هم حرف برای گفتن دارد. ۳۴۲ معدن در استان وجود دارد که از این تعداد ۲۰۰ معدن فعال، ۱۳۴ معدن غیرفعال و هشت معدن هم در حال تجهیز است.

۹۸۷ پروانه بهره برداری هم در بخش صنعت استان صادر شده که ۱۶۵ واحد آن غیرفعال است و از این تعداد هم ۶۱ واحد قابلیت احیا شدن دارند.

شاخص‌هایی که چندان قابل تعریف نیست

کردستان در کنار ظرفیت‌ها، ضعف‌ها و عقب‌ماندگی‌هایی در برخی شاخص‌ها هم دارد. بر اساس آمار دریافتی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کردستان، نرخ بیکاری استان در سال گذشته، ۱۱.۷ درصد بوده که حدود ۲ درصد از نرخ کشوری(۹.۲ درصد) بالاتر است. بر همین اساس جمعیت بیکار استان کردستان در سال ۱۴۰۰، ۶۲ هزار نفر بوده است.

اما جالب این است که بدانید ۹۲ درصد جمعیت کردستان یارانه دریافت می‌کنند و این استان رتبه اول جمعیت یارانه بگیر کشور را در اختیار دارد، یعنی از یک میلیون و ۷۶۷ هزار و ۴۹۶ نفر جمعیت استان، یک میلیون و ۶۲۶ هزار و ۳۸۳ نفر یارانه دریافت می‌کنند.

آمار کل خانوارهای استان ۵۸۵ هزار و ۶۹۱ خانوار است که از این میزان ۵۲۸ هزار و ۶۷۷ خانوار استان یارانه دریافت می‌کنند که معادل ۹۰ درصد خانوارهای استان است.

جمعیت یارانه بگیر استان در دهک‌های اول تا سوم ۶۴۹ هزار و ۹۵ نفر و در دهک‌های چهارم تا نهم ۹۷۷ هزار و ۲۸۸ نفر است که از لحاظ خانوار نیز در دهک‌های اول تا سوم ۲۲۸ هزار و ۵۲۰ خانوار و در دهک‌های چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار و ۱۵۷ خانوار استان یارانه دریافت می‌کنند که نشان از پایین بودن درآمد سرانه استان دارد.

همچنین در حال حاضر ۷۳ هزار و ۴۹۹ خانوار در قالب ۱۵۳ هزار نفر در کردستان زیر پوشش کمیته ‌امداد امام خمینی(ره) قرار دارند.

حدود ۲۵ هزار خانوار مستمری بگیر و ۲۸ هزار خانوار غیر مستمری بگیر هم در استان کردستان تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند.

مطالبات و دغدغه‌های مردم

مردم کردستان از هر قشر و شغلی اگرچه مشکلاتی در حوزه کاری و درآمدی خود دارند اما دغدغه اصلی همه تقریبا یک موضوع و آن تورم و بالا بودن قیمت ها است.

یکی از بازنشستگان آموزش و پرورش می گوید: مشکل اصلی مردم، گرانی، بالا بودن اجاره خانه ها، قیمت بالای اجناس و کالاهای اساسی و پایین بودن قیمت خرید مردم است.

سهیلا پیری یکی دیگر از دغدغه های مردم را عدم نظارت بر بازار و نبود مدیریت صحیح بر این حوزه عنوان کرد و ادامه داد: افزایش تعداد متکدیان و معتادان در معابر شهری، چهره شهرها را زشت و موجب نگرانی مردم شده است.

او خواستار توجه به حق و حقوق بازنشستگان و افراد کم درآمد شد.

با یکی از کشاورزان کردستانی ارتباط گرفتم و از دغدغه ها و خواسته هایش از رییس جمهور سوال کردم که گفت: تورم و گرانی افسار گسیخته، ‌ کمر مردم به ویژه کشاورزان را شکسته است.

خلیل کرمی از کمبود و گرانی نهاده های کشاورزی، از جمله کود و سم و سوخت و عدم پرداخت تسهیلات بانکی کم بهره برای خرید کمباین و تراکتور و ادوات گلایه مند بود.

یکی از بازاریان سنندجی هم در پاسخ به این سوال که از رییس جمهور چه مطالبه ای دارید، اظهار داشت: تورم بالا، نرخ اجاره بها و عدم نظارت بر آن و مالیاتهای غیرمتعارف دغدغه اصلی بازاریان است.

بهمن تخت‌مینا یادآور شد: بعضی از مغازه داران به دلیل نبود ودیعه و اجاره بها مجبور به تخلیه مکان خود شده اند از طرفی دیگر بانک‌های استان بدون توجه به موقعیت شغلی  نرخ سود بانکی خود را بالا برده و تسهیلات با بهره‌های بالا به مشتریان خود پرداخت می کنند.

او از  رییس جمهور خواست نسبت به رسیدگی به امور مالیاتی و اعتبارات با نرخ سود کمتر به بازاریان اقدام کند و به این هم اشاره کرد که برخی مربیان پیش دبستانی که از سال ۱۳۹۰ مشغول به فعالیت هستند و در مراکز خصوصی کار کرده اند، نتوانسته اند هنوز جذب آموزش و پرورش شوند.

اما یکی از شهروندان درد دل های بیشتر و مهمتری داشت و گفت: مشکل طعم و بوی نامطلوب آب شرب سنندج سالهاست که مردم را آزار می دهد، بطوریکه تعداد قابل توجهی از شهروندان سنندجی از آب چشمه ها برای شرب استفاده می‌کنند و این انتظار را داریم با حضور رییس جمهور در استان، عملیات انتقال آب سد آزاد به تصفیه خانه سرعت پیدا کند.

محمد صدیق احمدی آمار بالای بیکاری، نبود شرایط برای ازدواج جوانان، عدم سرمایه گذاری های کلان در استان برای توسعه و راکد ماندن پروژه راه آهن همدان – سنندج را از دیگر دغدغه های مردم استان اعلام کرد.

کردستان چشم انتظار توجه بیشتر

در این گزارش سعی شد تا حدودی و به طور مختصر با ظرفیت‌های کردستان، مشکلات و کمبودهای استان و خواسته های اصلی مردم آشنا شوید.

استان کردستان با بیش از ۲۸ هزار کیلومتر مربع مساحت در همسایگی کشور عراق قرار گرفته و با توجه به موقعیت مرزی بودن و وجود مرز رسمی باشماق و سیرانبند بانه، امکان خوبی برای توسعه در بخش های مختلف دارد.

مصوب شدن منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه و مریوان در سال گذشته و آغاز عملیات اجرایی آن، راه را برای رونق اقتصادی منطقه هموارتر کرده و این مهم نیازمند توجه بیشتر دولت و جذب سرمایه گذاران است که قطعا با راه اندازی این منطقه، تحول اقتصادی بزرگی در استان اتفاق خواهد افتاد.

یکی از خواسته ها و مطالبات به حق مردم کردستان، تکمیل و بهره برداری راه آهن همدان – سنندج است که قرار بود بهمن سال ۱۴۰۰ با تزریق اعتبارات مورد نیاز به بهره برداری برسد که محقق نشد. به طور قطع با بهره برداری از این پروژه و در مرحله بعد اتصال آن به مرز باشماق و اقلیم کردستان عراق، این استان پله های توسعه را سریعتر از هر زمان دیگری طی می کند.