اندیشکده «شورای آتلانتیک» در گزارش تحلیلی خود ضمن ابراز خوش‌بینی نسبت به حضور «جو بایدن» در کاخ سفید، سیاست های وی را عاملی برای خروج ایالات متحده از آشفتگی چهارساله دوره «دونالد ترامپ» به ویژه در زمینه فشارحداکثری ناکام علیه ایران ارزیابی کرد.

بایدن تا قبل از انتخابات بر بازگشت به برجام و رعایت مقررات آن در صورت بازگشت ایران به توافق سخن گفته بود. اکنون بسیاری از تحلیلگران و اتاق‌های فکر در غرب به دنبال تفسیر دیدگاه های رئیس جمهوری منتخب آمریکا و تبیین یا گمانه زنی در مورد رویکرد و  اقدامات بایدن هستند.

اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» در گزارشی با عنوان «امیدواری و موانع روابط آمریکا و ایران در دوره ریاست جمهوری بایدن» نوشت: انتخاب جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهوری ایالات متحده در بسیاری از مناطق جهان این خوش‌بینی را به وجود آورد که دیپلماسی واقعی و تعامل – و نه آرزوی تسلیم کامل کشورها– به روش ارجح سیاست‌های ایالات متحده پس از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ تبدیل شود. یکی از کشورهایی که این اتاق فکر آمریکایی امید دارد رویکرد تسلیم دیگر برای آن دنبال نشود، ایران است. 

بخش هایی از گزارش این اندیشکده  حاکی است:

چهار سال «فشار حداکثری» بی رحمانه توسط دولت ترامپ صدمه زیادی را بر اقتصاد ایران وارد کرد، اما نتوانست به اهداف تعیین شده یعنی بازگشت تهران به میز مذاکره برای رسیدن به یک توافق «بهتر» یا تسلیم شدن جمهوری اسلامی ایران دست یابد. در عوض در دوره ترامپ، ایران و آمریکا بحث‌برانگیزترین روابط را تجربه کرده‌اند.

فقط در دو سال گذشته، تهران و واشنگتن دو بار تا آستانه نهایی بحران پیش رفتند: نخستین بار در پی ساقط کردن یک پهپاد آمریکایی در سال ۲۰۱۹ توسط ایران رخ داد و مورد دوم زمانی بود که ایران در واکنش به ترور «قاسم سلیمانی» فرمانده سپاه قدس توسط آمریکا در اوایل ژانویه، مستقیماً نیروهای آمریکایی را در عراق هدف قرار داد. تهران بار دیگر برنامه هسته‌ای خود را تقویت کرده و به جای تسلیم شدن «فشار حداکثری» را با «مقاومت حداکثری» جواب داده است.

دولت بایدن می‌تواند با کاهش برخی از تحریم‌های اقتصادی و حمایت صریح و تسهیل صادرات کالاهای بشردوستانه به ایران، تنش‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. انتظار می‌رود که بایدن نیز به رویکرد دولت باراک اوباما، یعنی احیای دیپلماسی چندجانبه که در سال ۲۰۱۵ منجر به توافق برجام شد، بازگردد.

در ماه سپتامبر، وی متعهد شد اگر ایران به اجرای کامل تعهدات خود در برجام بازگردد، ایالات متحده نیز به عنوان نقطه شروعی برای مذاکرات بعدی به برجام باز خواهد گشت. به‌تازگی یک مقام ارشد سابق دولت اوباما عنوان کرده است که «در ماه‌های اول ریاست جمهوری بایدن، یا او به طور کامل به توافق باز خواهد گشت و یا رویکرد «منهای برجام» را عملی‌ می‌کند؛ یعنی رفع تحریم‌ها در ازای تعلیق برخی از برنامه های هسته‌ای که ایران در سه سال گذشته توسعه داده است».

دولت بایدن برای بازسازی ائتلاف دوران اوباما که منجر به توافق برجام شد به سراغ متحدان سنتی خود - انگلیس، فرانسه و آلمان - و همچنین اتحادیه اروپا خواهد رفت. ایران می‌تواند از شکاف بین اروپا و آمریکا به نفع خود استفاده کند و در عین حال مراقب است که از برجام خارج نشود.

با وجود این، چند مانع بر سر راه دیپلماسی جدید بایدن وجود دارد:

نخست اینکه زمان زیادی تا انتخابات سال ۲۰۲۱ ریاست جمهوری ایران باقی نمانده است. در ۳ نوامبر، «حسن روحانی» که دومین دوره ریاست جمهوری خود را در آگوست سال آینده به پایان می‌رساند، گفت: «اکنون فرصتی برای دولت بعدی ایالات متحده فراهم شده است تا اشتباهات گذشته را جبران کند و به مسیر پیروی از توافقنامه‌های بین المللی بازگردد».

دولت جدید آمریکا همچنین با یک لابی از طرف عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل روبرو خواهد شد که از ابتدا با برجام مخالف بودند. پایتخت‌های خاورمیانه به طور طبیعی نگرانند که تعامل مجدد آمریکا با ایران نه تنها تهران را تقویت کند، بلکه منجر به نزدیکی گسترده‌تر ایران و آمریکا شود که از اهمیت آنها برای واشنگتن بکاهد.

مانع دیگر برای ورود سریع آمریکا به توافق هسته‌ای، تحریم های جدید دولت ترامپ است. با وجود این، رئیس جمهور منتخب، جو بایدن این فرصت را خواهد داشت تا پس از چهار سالِ آشفته روند روابط تهران و واشنگتن را تنظیم کند.

*انتشار این مطلب به معنی تائید محتوای آن نیست.