عراق و عربستان سعودی با افزایش یک میلیون و ۲۶۰هزار بشکه‌یی تولید روزانه، در سال ۲۰۱۵ متهم اصلی سقوط قیمت نفت هستند. این یکی از مهم‌ترین نتایجی است که از «نسخه ۶۵ بررسی آماری BP» که روز ۸ ژوئن منتشر شد، حاصل می‌شود.

این ابرشرکت نفتی در بخشی از این بررسی نوشته است که در سال ۲۰۱۵ به واسطه قوت گرفتن تقاضای جهانی و کاهش ماه به ماه سطح تولید امریکا، قیمت‌ها درحال احیا بوده‌اند اما با این عملکرد از سوی عراق و عربستان، روندی رو به نزول گرفتند. BP  همچنین در بخشی دیگر از این بررسی اعلام کرده است که ایران با ۶/۲ درصد افزایش بیشترین افزایش مصرف گاز طبیعی در سال ۲۰۱۵ را در جهان به ثبت رسانده است. ایران همچنین با ۵/۷ درصد رشد در تولید گاز طبیعی پس از نروژ دومین کشور با بیشترین درصد رشد تولید گاز در سال ۲۰۱۵ بوده است. وب‌سایت شرکت بریتیش پترولیوم در خبری که به مناسبت این بررسی منتشر کرد، تیتر «تغییر جهان به سمت سوخت‌های کمتر کربن‌دار» را برای معرفی این گزارش مهم که همواره مورد استناد بسیاری از تحلیلگران قرار گرفته و در رده گزارش‌های موسسات برتر جهانی قرار دارد، انتخاب کرد. بریتیش پترولیوم در سال ۱۹۵۲ برای نخستین ‌بار این آمارها را منتشر کرد.

باب دادلی، مدیرعامل اجرایی شرکت bpکه در سال ۲۰۱۰ بعد از پیدا شدن لکه نفتی در خلیج مکزیک به مدیرعاملی این شرکت انتخاب شد در زمینه نسخه ۶۵ بررسی آماریbp گفته است «همانطور که به وضوح در این بررسی قابل مشاهد است، دنیا به سمت تغییری ژرف در حوزه انرژی حرکت می‌کند. البته این برای ما چیز جدیدی نیست. طی ۶۵ سالی که این بررسی‌ها انجام شده ما همواره با تغییراتی دامنه‌دار در حوزه جهانی انرژی مواجه بوده‌ایم. وظیفه ما به عنوان یک صنعت حرکت کردن در نزدیک‌ترین مدار به چشم‌انداز آینده انرژی است».

در سال ۲۰۱۵ تقاضا برای انرژی اولیه تنها یک درصد رشد کرد. رشدی که به طرزی قابل توجه کمتر از متوسط ۱۰ساله بوده است. این رقم ضعف ادامه‌دار اقتصاد جهان و کاهش رشد در مصرف انرژی چین که از اقتصادی صنعتی به اقتصادی خدمات‌محور تبدیل شده را نشان می‌دهد. در طرف عرضه، پیشرفت تکنولوژی باعث وجود تنوع فراوان در سوخت‌های مورد عرضه شده است. انقلاب نفت شیل در امریکا قفل صندوق عظیمی از نفت و گاز را شکست. سرعت پیشرفت تکنولوژی نیز تقاضای رو به رشد برای انرژی‌های تجدیدپذیر را پشتیبانی کرده است. نفت و گاز همچنین در سال ۲۰۱۵ رکورد رشد پایدار را شکستند درحالی که تقاضای جهانی برای زغال سنگ شاهد بیشترین سقوط خود در آمارهای ثبت شده بود.

قیمت تمام سوخت‌های فسیلی در سال گذشته کاهش یافتند. در نتیجه این مساله تقاضا در بازارها برای برخی از این سوخت‌ها که نفت در راس آنهاست، افزایش یافت. به همین واسطه نفت برای نخستین ‌بار از سال ۱۹۹۹ تاکنون بازار را به تسخیر خود درآورده و عرضه دیگر سوخت‌ها را با محدودیت روبه‌رو کرد.

رشد کند تقاضا در کنار فاصله گرفتن مصرف سوخت‌های فسیلی از زغال سنگ نشان می‌دهد که رشد انتشار کربن در اثر مصرف انرژی در سال ۲۰۱۵ متوقف شده است. این کمترین رشد انتشار کربن در یک ربع قرن پیش را نشان می‌دهد. مصرف جهانی انرژی‌های اولیه رشد یک درصدی را ثبت کردند که نزدیک به رشد ۱.۱درصدی سال ۲۰۱۴ اما کمتر از متوسط ۱/۹ درصدی ۱۰سال گذشته است. نفت همچنان با در دست داشتن ۳۲.۹درصد از بازار انرژی، رهبر سوخت‌ها باقی ماند و برای نخستین بار از سال ۱۹۹۹ بازار را به تسخیر خود درآورد. زغال سنگ با سهم ۲۹/۲درصدی دومین سوخت پر مصرف جهان باقی ماند. اما تنها سوختی لقب گرفت که در سال ۲۰۱۵ بازار خود را از دست داد.

سهم گاز طبیعی از بازار انرژی‌های اولیه برابر ۲۳/۸درصد بود. رشد تقاضای انرژی جز در مناطق اروپا و اوراسیا کمتر از متوسط ۱۰ساله رقم خورد.

تقاضای اقتصادهای نوظهور

با وجود اینکه اقتصادهای نوظهور همچنان تسلط خود بر تقاضای جهانی انرژی را حفظ کرده‌اند اما رشد تقاضا در این اقتصادها نیز با به ثبت رساندن عدد ۱/۶درصد کمتر از متوسط ۱۰ساله بوده است. اقتصادهای نوظهور درحال حاضر ۵۸/۱ درصد از تقاضای انرژی را در دست دارند. تقاضای جهانی انرژی در چین در سال ۲۰۱۵ معادل ۱/۵درصد رشد کرد. نرخی که کمترین رشد را در ۲۰سال گذشته نشان می‌دهد. با این وجود چین همچنان به عنوان بزرگ‌ترین بازار رشد تقاضای جهانی انرژی در ۱۵سال گذشته باقی ماند. قیمت تمامی سوخت‌های فسیلی با کاهش مواجه شد. نفت خام در سال ۲۰۱۵ بیشترین کاهش دلاری سالانه را به ثبت رساند و از منظر درصدی نیز با بزرگ‌ترین کاهش درصدی از سال ۱۹۸۶ تاکنون مواجه شد.

قیمت نفت

متوسط روزانه قیمت نفت برنت در سال ۲۰۱۵ معادل ۵۲ دلار و ۳۹ سنت به ثبت رسید. این عدد ۴۶ دلار و ۵۶ سنت کاهش نسبت به متوسط این نفت در سال ۲۰۱۵ را نشان می‌داد و کمترین متوسط قیمت از سال ۲۰۰۴ تاکنون بود.

قیمت جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۵ به واسطه بازگشت تقاضای جهانی و کاهش ماه به ماه تولید نفت امریکا افزایش یافت. اما رشد بسیار قوی تولید از سوی اوپک به ویژه توسط عراق و عربستان سعودی باعث سقوط قیمت‌ها در ادامه سال شد. فاصله قیمت میان متوسط برنت و دبلیو تی‌ای در سال ۲۰۱۵ در ادامه روند محدود شدن در ۳ سال گذشته به ۳ دلار و ۶۸ سنت در هر بشکه رسید.

مصرف نفت خام

مصرف جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۵ معادل یک‌میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت. این میزان رشد ۱/۹ درصدی را در تقاضا نشان می‌داد که تقریبا دوبرابر رشد یک‌درصدی تاریخی ثبت شده بود و به طرز قابل توجهی از رشد یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه‌یی در سال ۲۰۱۴ بیشتر بود. عامل اصلی این رشد کشورهای OECD بوده‌اند. مصرف این کشورها ۵۱۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت که ۱/۱ درصد رشد را در قیاس با همین میزان رشد در ۱۰ سال گذشته نشان می‌داد. رشد مصرف در امریکا و اتحادیه اروپا بالاتر از توسط ۱۰ سال گذشته قرار می‌گرفت. امریکا در سال ۲۰۱۵ معادل ۲۹۰هزار بشکه در روز یا ۱/۶ درصد و اتحادیه اروپا معادل ۲۰۰هزار بشکه در روز یا ۱/۵درصد افزایش را تجربه کردند. این در حالی بود که ژاپن کاهش ۱۶۰هزار بشکه‌یی در مصرف نفت خام را تجربه کرد که رشد منفی ۳/۹ درصدی را به ثبت رسانده و بزرگ‌ترین کاهش در مصرف نفت خام را به نام خود کرد.

در کنار کشورهای OECD کشورهای واردکننده خالص نفت خام نیز رشد قابل توجهی در تقاضا را در سال ۲۰۱۵ تجربه کردند. چین رشد ۷۷۰ هزار بشکه یا ۶/۳ درصدی را به ثبت رساند و خود را به مقام بیشترین رشد مصرف نائل کرد. در حالی که هند با افزایش ۳۱۰ هزار بشکه‌یی که معادل ۸/۱ درصد بود ژاپن را به عنوان سومین مصرف‌کننده بزرگ انرژی کنار زد. اما این رشد با رشد ضعیف کشورهای تولیدکننده نفت خنثی شد. کشورهای غیر OECD با یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه افزایش در مصرف نفت خام تنها ۲/۶ درصد رشد را به ثبت رساندند که کمتر از متوسط تاریخی اخیر خود بود.

تولید

تولید جهانی نفت خام برای دومین سال متوالی رشدی سریع و حتی با سرعتی بیشتر از مصرف را تجربه کرد. در نتیجه در سال ۲۰۱۵ معادل ۲ میلیون‌ و ۸۰۰ هزار بشکه نفت بیشتری تولید شد که رشدی ۳/۲ درصدی را نشان داده و قوی‌ترین رشد از سال ۲۰۰۴ تاکنون بوده است. تولید نفت از سوی عراق و عربستان‌سعودی در سطوح رکورد قرار گرفت. در این سال عراق معادل ۷۵۰ هزار بشکه و عربستان معادل ۵۱۰ هزار بشکه بر تولید نفت خام خود اضافه کردند. در نتیجه این ۲ کشور عامل اصلی رشد یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه‌یی تولید نفت خام اوپک بودند که تولید نفت خام این سازمان را به ۳۸ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رساند. این عدد از رکورد قبلی این سازمان در سال ۲۰۱۲ بیشتر است.

تولید نفت خام غیر اوپک نیز هر چند نسبت به رشد سال قبل آرام‌تر شده بود اما افزایشی یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه‌یی را به ثبت رساند. ایالات متحده با افزایش یک‌میلیون بشکه‌یی تولید نفت خام، بیشترین رشد تولید جهانی را به خود اختصاص داده و همچنان به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت خام باقی ماند. در نقاط دیگر نیز افزایش تولید نفت خام به ثبت رسید. برزیل ۱۸۰ هزار بشکه، روسیه ۱۴۰ هزار بشکه و انگلیس و کانادا ۱۱۰ هزار بشکه نفت بیشتری را نسبت به سال ۲۰۱۴ روانه بازار کردند که به واسطه کاهش ۲۰۰ هزار بشکه‌یی تولید از سوی مکزیک و کاهش ۱۰۰ هزار بشکه‌یی از سوی یمن، تقریبا خنثی شد و بر بازار اثری نگذاشت.

گاز طبیعی

مصرف جهانی گاز طبیعی در سال ۲۰۱۵، رشدی ۱/۷ درصدی را تجربه کرد که افزایشی قابل توجه نسبت به رشد ۰.۶ درصدی در سال ۲۰۱۴ را نشان می‌داد اما همچنان پایین‌تر از متوسط ۲/۳ درصدی ۱۰ساله بود. رشد در کشورهای غیر OECD با عدد ۱/۹ درصد پایین‌تر از متوسط بود در حالی که کشورهای OECD بالاتر از متوسط قرار داشتند. در میان اقتصادهای نوظهور، ایران با ۶/۲درصد افزایش و چین با ۴/۷درصد افزایش مصرف، بزرگ‌ترین افزایش در مصرف جهانی گاز طبیعی را به ثبت رساندند. با این حال رشد چین در مقایسه با متوسط ۱۰ساله خود که معادل ۱۵/۱درصد بوده کاهش یافته است.

اوکراین و روسیه نیز با کاهش منفی ۲۱/۸ و منفی ۵ درصد بیشترین کاهش را در تقاضا به ثبت رساندند.

در میان کشورهای OECD ایالات متحده امریکا با ۳ درصد رشد بیشترین افزایش در مصرف گاز طبیعی را به ثبت رساند در حالی که مصرف اتحادیه اروپا پس از یک کاهش در سال ۲۰۱۴ دوباره به حالت عادی برگشته است. تولید گاز طبیعی در سال ۲۰۱۵ معادل ۲/۲ درصد رشد را تجربه کرد. این رشد از تقاضا سریع‌تر بود اما زیر متوسط ۱۰ساله که معادل ۲/۴ درصد است قرار می‌گرفت. رشد تولید در امریکای شمالی، آفریقا و آسیای پاسیفیک بالاتر از متوسط قرار گرفت. امریکا با ۵/۴ درصد افزایش تولید، بیشترین افزایش در رشد را به ثبت رساند در حالی که ایران با ۵/۷ درصد رشد و نروژ با ۷/۷ درصد رشد، افزایش قابل توجهی در تولید گاز را تجربه کردند. رشد تولید گاز طبیعی در اتحادیه اروپا به واسطه رشد منفی ۲۲ درصدی هلند معادل منفی ۸ درصد به ثبت رسید.

منبع خبر: تعادل