پیش‌بینی خروج تقاضای احتیاطی از بازار ارز
جمال رزاقی پیش‌بینی خروج تقاضای احتیاطی از بازار ارز در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته قیمت دلار با افزایش ۲۰۰ تومانی نسبت به روز قبل مرز ۱۳ هزار تومان را به راحتی پشت سر گذشت و با رسیدن به قیمت ۱۳ هزار و ۱۲۰ تداوم انتظارات افزایشی در میان معامله‌گران را به دنبال داشته است. همانطور که پیشتر گفته شد افزایش انتطارات تورمی مربوط به اصلاح قیمت بنزین، کاهش سطح عرضه، افزایش ورود تقاضای احتیاطی به بازار به دلیل افزایش نااطمینانی در بازار و به طور کلی بالا بودن تقاضای سنتی ارز در آذر ماه، رشد نرخ حواله درهم پس از اتمام چند روز تعطیلی در امارات و ناآرامی‌های عراق در رشد قیمت دلار در هفته گذشته مؤثر بوده است.
به این ترتیب شاخص ارزی در دو هفته قبل و هفته قبل رشد ۵ و ۴.۵ درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که رشد قیمت سکه در هفته گذشته به دلیل عبور بهای جهانی طلا از محدود هزار و ۴۷۰ دلار نسبت به رشد قیمتی دلار بیشتر بوده است.
در شروع هفته جاری رشد قیمت دلار و سکه همچنان ادامه داشت. به اعتقاد فعالان بازار با افزایش اعتراض‌های پیرامون افزایش قیمت بنزین در آبان ماه نااطمینانی تشدید شده و با افزایش تمایل بازیگران به تبدیل نقدینگی خود به دارایی‌های امن مانند دلار و سکه رشد تقاضای احتیاطی منجر به ادامه رشد قیمتها در هفته جاری شده است. این در حالی است که بازارساز در روزهای اخیر هشدار داده است که تقاضای احتیاطی به زودی از بازار خارج خواهد شد و با افزایش عرضه ارز، قیمتها به مسیر کاهشی بازخواهند گشت. علاوه بر این، افزایش فاصله بین قیمت ثبت شده بر تابلوی صرافیهای بانکی و قیمت در بازار آزاد در این هفته کمسابقه بوده است.
به طوری که در مقاطعی از روز فاصله این دو قیمت به ۵۰۰ تومان نیز رسیده است. به اعتقاد بازیگران ارزی، همین مسئله با افزایش تقاضای کاذب زمینه را برای افزایش ورود سفتهبازان به منظور کسب سود از این فاصله قیمتی را فراهم کرده است. به اعتقاد تحلیلگران علاوه بر مواردی همچون رشد تقاضای فصلی، ورود تقاضای احتیاطی به بازار و کاهش تمایل عرضه ارز توسط صادرکنندگان که به نوعی افزایش قیمتها در دو هفته اخیر را تشدید کرده است؛ خوشبینی دولت نسبت به درآمدهای نفتی در سال آینده و اعلام قیمت ۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای قیمت دلار نیمایی در بودجه در تداوم روند انتظارات افزایشی مؤثر خواهد بود. در واقع این گروه استدلال میکنند که این میزان از درآمدهای پیش‌بینی شده در سال آینده محقق نخواهد شد و دولت مجبور به استقراض از بانک مرکزی خواهد شد که این موضوع افزایش نرخ تورم و رشد قیمت دلار را به دنبال دارد. البته پدیدار شدن نشانههایی از بهبود روابط بین ایران و آمریکا مانند احتمال میانجیگری ژاپن برای برقرار شدن مجدد مذاکرات بین دو کشور و مبادله زندانیهای بین دو کشور در افزایش خوش‌بینیها در این هفته و در نتیجه کاهش نوسانات نرخ ارز تأثیرگذار بوده است. در سومین روز هفته نیز شاخص ارز با ششمین جهش متوالی به سرعت از مرز مقاومتی ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان عبور کرد و در پایان روز به ۱۳ هزار و ۷۰۰ تومان رسید.
این در حالی است که رشد قیمتها با اصلاح‌های کوچک متوالی در دو هفته گذشته از ویژگی‌های بارز بازارها بوده است. در واقع افزایش قیمت دلار و عدم وجود عقب‌گردهای متوالی مانند هفته‌های گذشته نشان می‌دهد رشد قیمت بیشتر به واسطه هیجانات است و عوامل بنیادی نقش کمتری در ادامه این روند صعودی داشتهاند. عدهای نیز بر این باورند که محدودیتهای گسترده صرافیهای دولتی در تأمین ارز متقاضیان موجب مراجعه این افراد به بازار آزاد برای تأمین ارز مورد نیاز خود شده که این موضوع افزایش هیجانات و نوسانات در بازار را سبب شده است. اما در روز سهشنبه اوضاع کمی متفاوت بوده است و به باور فعالان بازار یکی از شدیدترین روزهای نوسانی در سال ۹۸ رقم خورده است. شاخص ارزی در ابتدای روز سهشبه به سرعت کانال ۱۴ هزار تومان را پشت سر گذاشت و به قیمت ۱۴ هزار و ۲۰۰ تومان جهش کرد. اما در پایان روز افتی بیش از ۵۰۰ تومان را ثبت کرده است. مسلما افزایش شدید فروشها در نزدیکی سطح مقاومتی ۱۴ هزار تومان بیشترین تأثیر را بر افت قیمت در این روز داشته است.
افزایش عرضه توسط بازارساز و محدودیت جدید بانک مرکزی در مورد تراکنش‌های بانکی نیز بر این کاهش قیمتها تأثیرگذار بوده است. عدهای نیز معتقدند که بازار نیاز به یک اصلاح قیمتی داشت و نقطه مقاومتی ۱۴ هزار تومان سطح مناسبی برای این اصلاح بوده است. البته نباید از نقش قیمت‌گذاری صرافیهای بانکی در افت قیمتها غافل ماند. در واقع مکانسیم واکنش صرافیها در روز سهشنبه اینگونه بوده است که با افزایش قیمت دلار در بازار آزاد، صرافیها قیمت دلار خود را تا ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان نیز بالا بردند (این در حالی است که حداکثر قیمت ثبت شده بر تابلوی صرافیها در دو روز قبل ۱۲ هزار و ۹۵۰ تومان بوده است) و این تفکر در میان سفتهبازان تقویت شد که بازارساز حساسیت زیادی به افزایش قیمتها ندارد و در نتیجه نوسانگیران خریدهای خود را افزایش دادند. با ادامه این روند، بازارساز با افزایش یکباره عرضه خود قیمت را با چنان سرعتی کاهشی کرد که نوسانگیران نتوانستند در قیمت‌های بالا اقدام به فروش کنند. بنابراین، برگشت دلار از مرز ۱۴ هزار تومانی بسیاری از معامله‌گران و سفتهبازان را متضرر کرد. در پنجمین روز هفته نیز دلار با سرعت زیادی در مسیر کاهشی قرار گرفت و به راحتی از مرز حمایتی ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومانی پایین رفت. از جمله دلایل این کاهش میتوان به افزایش عرضه ارز، افت نرخ حواله درهم و افزایش فروشها اشاره نمود. کاهش ۲.۷ درصدی قیمت سکه در روز چهارشنبه و رسیدن به قیمت ۴ میلیون و ۵۴۰ هزار تومان نیز در ۴ ماه و نیم گذشته بی‌سابقه بوده است. به اعتقاد فعالان بازار در صورت شکست مرز حمایتی ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی احتمال افت بیشتر قیمت سکه وجود دارد. با توجه به عدم نوسان بهای جهانی طلا، مهم‌ترین عامل اثرگذار بر بازار سکه و طلا در این هفته نیز همچنان تغییرات قیمت دلار بوده است.
شاخص سهام در هفته گذشته تحت تأثیر قدرت نقدینگی، طرح سناریوهای مثبت مؤثر بر بورس در لایحه بودجه سال ۹۹ و افزایش انتظارات تورمی و روند صعودی قیمتها از جمله افزایش نرخ ارز و ارزش جهانی فولاد و تأثیر این بازارها در افزایش ارزش سهام بزرگ و بنیادی به‌ویژه در گروه فلزات اساسی با ثبت بازدهی ۳.۶ درصدی سیزدهمین رشد متوالی خود را پشت سر گذاشت و به نیمه کانال ۳۲۲ هزار واحدی رسید.کارشناسان معتقدند که قیمت سهام می‌تواند تا سطوحی بسیار فراتر از ارزش ذاتی حرکت کند و قیمت انواع سهام در مدت کوتاهی چند برابر شده و در ادامه ریزش‌های سنگینی را در پی داشته است. علاوه بر این، با ورود نقدینگی جدید نیز بر دامنه این نوسانات افزوده میگردد. به عبارت دیگر، میتوان گفت حباب قیمتی در بورس همواره وجود دارد و این سناریوهای افزایشی و کاهشی مرتبا تکرار خواهد شد.
در شروع هفته جاری نیز شاخص کل بورس با رشد ۱.۶ درصدی با چهاردهمین صعود متوالی به حدود ۳۲۷ هزار و ۶۲۵ واحد رسید که در طول تاریخ بورس بی‌سابقه بوده است. تداوم ورود نقدینگی جدید، افزایش انتظارات تورمی به واسطه‌ی عبور قیمت دلار از مرز مقاومتی ۱۳ هزار تومان، رشد قیمت فلزات مانند مس و فولاد و در عین حال نفت در بازار جهانی با محوریت افزایش خریدهای سهامداران حقیقی از دلایل ادامه رشد ارزش معاملات در اولین روز معاملاتی هفته جاری است. توجه به رونق سهام کامودیتی محور به واسطه رشد قیمت فلزات اساسی در این هفته نیز حائز اهمیت است. البته با نزدیک شدن به زمان وضع تعرفه‌های تجاری بر واردات ۳۰۰ میلیارد دلار از محصولات چینی توسط دولت آمریکا در ۱۵ دسامبر (۲۴ آذرماه) و ارسال سیگنالهایی مبنی بر عدم دستیابی به یک توافق جامع و قطعی شدن اعمال تعرفه در چند روز آینده احتمال بروز شوک‌های منفی و ریزش سهام کالایی‌ها و کامودیتی‌محور وجود دارد. این افزایش قیمتها در بازار ارز، بازار جهانی و بورس کالا در ادامه معاملات هفته جاری نیز همچنان وجود داشته است. البته تحقق اطمینان بازیگران از عدم افزایش شدید نرخ‌های مالیات و حامل‌های انرژی موثر بر سهام در لایحه بودجه دولت برای سال آینده در صعود شاخص سهام و تداوم ورود نقدینگی در این هفته مؤثر بوده است. با ادامه این روند صعودی، شاخص کل بورس در روز سهشنبه به ارتفاع بی‌سابقه ۳۳۹ هزار و ۴۳۴ واحد رسید. با این شرایط بازدهی این بازار از ابتدای امسال تاکنون به ۹۰ درصد رسیده است. نزدیک شدن ارزش معاملات خرد بورس به ۲۴۰۰ میلیارد تومان نیز در صعود ۳۶۴۲ واحدی شاخص کل نقش مهمی داشته است. در آخرین روز معاملاتی هفته جاری نیز شاخص بورس تحت تأثیر افت قیمت دلار و در نتیجه افزایش ارزش ریال پس از ۱۷ صعود متوالی افت محدودی در حدود ۴۸ واحد را تجربه کرد. به این ترتیب، شاخص سهام با قرار گرفتن پشت مرز ۳۴۰ هزار واحد رشد هفتگی خود را به بیش از ۵ درصد رساند.سرنوشت جنگ تجاری و قیمت ارزهای خارجی از عوامل تأثیرگذار بر بازدهی سهام در روزهای آتی خواهند بود. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان، قیمت برخی سهم‌ها در بورس حبابی است و در صورت افزایش تعداد سهمهای همراه با حباب قیمتی، احتمال ترکیدن این حباب و سقوط بی‌سابقه شاخص سهام وجود دارد.
