دولت دوازدهم در آغاز کار خود مبنای سیاست خارجی را تعامل عزتمندانه با جهان و پایه سیاست داخلی را انسجام و وحدت ملی اعلام کرد و در راستای دستیابی به این اهداف تمام تلاش خویش را به کار بست و با تدوین برنامه هایی در 100 روز نخست فعالیت، توانست ضمن تعامل فراگیر با دیگر کشورها به کاستن اختلاف های داخلی بپردازد.

دولت یازدهم و دوازدهم با تغییر گفتمان در سیاست های داخلی و خارجی مبنی بر رویکرد اعتدالی و تنش زدایی، منشا تحولات گسترده ای در این 2 عرصه شد. در حوزه داخلی پیامد این کنش، همگرایی ملی و بازگشت نشاط به احزاب سیاسی بود و در بعد خارجی نیز ترمیم روابط ایران با جهان و شکست طرح ایران هراسی را می توان نتیجه خردورزی دولت در این بخش قلمداد کرد. 

اصلاح و بازنگری دستورالعمل مناطق مرزی، برگزاری نشست هم‌اندیشی وزیر محترم کشور با دبیران کل احزاب، رسیدگی نهایی به تمامی پرونده‌های در انتظار رسیدگی در کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب، گشایش خانه احزاب ایران در برخی استان‌های مورد درخواست احزاب و تشکل سیاسی استان، تهیه برنامه پیشگیری و رویارویی با تهدیدهای تروریستی، تهیه پیش‌نویس اصلاح قانون شورای امنیت داخلی کشور و برگزاری جلسه های کارشناسی آن، ساماندهی کولبری در منطقه های مرزی و اجرایی کردن آیین‌نامه ساماندهی مبادله در بازارچه های غیر رسمی موقت مرزی در راستای کاهش قاچاق کالا، نهایی کردن طرح جامع پدافند غیر عامل هفت استان و راه‌اندازی نخستین بانک جامع اطلاعات تشکل های مردمی را می توان از جمله اقدام های دولت دوازدهم در حوزه سیاست داخلی دانست. 

دولت دوازدهم همواره با اتخاذ رویکرد دیپلماسی فعال و تعامل سازنده در جهت بهبود روابط با جهان بوده است و اقدام هایی چون رصد دقیق تحولات مربوط به برجام، رویارویی با دور جدید ایران‌هراسی، مشارکت موثر در نشست های 2 یا چند جانبه در زمینه حل بحران های منطقه ای، تبیین گفتمان دینی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین المللی، تقویت و تعمیق مناسبات با همسایگان و فرصت سازی برای توسعه تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران به مرحله اجرا درآورده است. 

برای بررسی عملکرد 100 روزه دولت دوازدهم در حوزه سیاسی با «مهدی مطهر نیا» کارشناس ارشد مسایل سیاسی و بین المللی، آینده پژوه اجتماعی - فرهنگی و ارتباطات سیاسی و عضو هیات علمی دانشگاه به گفت وگو نشستیم. 

**عملکرد دولت در دیپلماسی منطقه ای و فرامنطقه ای 
دولت دوازدهم در آغاز حرکت خود در یک ارزیابی پیش هنگام در میان برنامه های مرحله نخست ریاست جمهوری دولت تدبیر و برنامه ریزی های آینده برای دور دوم آن قرار دارد، به گونه ای که به نظر می رسد در 100 روز نخست در تمام لایه ها این دولت در حال بازیافت یک حرکت جدید در بافت موقعیتی ناشی از چالش های موجود در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی است. 

وعده های انتخاباتی حسن روحانی رییس جمهوری در 2 عرصه داخلی و خارجی تعهداتی سنگین در جامعه امروز به شمار می رود و جامعه‌ انتظار پاسخ و ارایه عملکرد شفاف را از طرف دولت دارد. دولت در ماه ها و سال های آینده می خواهد تا با برنامه‌ریزی جهت عمل به این تعهدها بپردازد چرا که در وضعیت کنونی، افزایش سطح انتظارهای ناشی از گویش و سخن حجیم موجب می شود که مطالبات در حوزه سیاست خارجی افزایش یابد. 

وضعیت وزارت امور خارجه در بافت منطقه‌ای و بین‌المللی به اندازه تعریف شده و توانایی حرکت دیپلماسی ایران در حوزه بین الملل و منطقه بازمی‌گردد. به بیان دیگر حوزه دیپلماسی در سیاست خارجی ایران در بُعد منطقه‌ای بیش از آنچه در ساحت اراده و اقدام وزارت خارجه باشد از کنش برخی نهادهای فراحکومتی تاثیر می پذیرد و در شماری از اتفاق های منطقه ای و فرامنطقه ای، وزارت امور خارجه تنها تصمیم گیرنده نیست و کنش و رفتار دیپلماتیک از عهده وزارت خارجه خارج می شود. 

بنابراین با توجه به وجود چالش‌های منطقه‌ای به وجود آمده برای کشور به ویژه اصطکاک با عربستان و شکل‌گیری یک محاسبه منطقه‌ای ضد جمهوری اسلامی ایران، همچنین پیروزی های درخشان جریان مقاومت در حوزه مبارزه با تروریسم به ویژه داعش، اینک ایران در یک وضعیت جدیدی قرار گرفته است که می توان از آن به عنوان دوران بسیار پیچیده نام برد. به دلیل احتمال فشار و امکان رویارویی بیشتر، دستگاه دیپلماسی ایران باید در مرحله نخست منطق رفتاری و کنشی خود را در حوزه سیاست خارجی در بُعد منطقه‌ای مشخص و شفاف سازد و سپس بر پایه توانایی و حوزه مشخص و تعریف شده در برابر مردم پاسخگو باشد. 

دولت در حال برنامه ریزی در عین حال ایجاد فضای مناسب برای تاثیرگذاری بر حوزه سیاست خارجی به وسیله هماهنگی بیشتر با نهادهای موثر منطقه‌ای به سر می‌برد و از این جهت در ظاهر سکوتی معنادار بر عملکرد سیاست خارجی کشور سایه انداخته و از طرف دیگر باید گفت که به نظر می‌رسد در لایه‌های زیرین، فعالیت‌هایی در جهت مشخص و شفاف شدن ابعاد گوناگون جهت‌گیری‌های سیاست خارجی منطقه ای ایران نیز آغاز شده است. 

**راهبردهای دفاعی دولت 
راهبردهای دفاعی دولت در چارچوب نظریه های سیاسی باید مشخص شود. زمانی که «الگوهای سیاسی»، «دکترین سیاسی» و سیاست های کلان تعریف شد، راهبردهای دفاعی، اقتصادی و فرهنگی معنا می یابد به بیان دیگر راهبردها در لایه های گوناگون در خدمت نیل به هدف ها به عنوان وظیفه یا کارکرد اصلی حوزه سیاست هستند. در حقیقت باید دیپلماسی و راهبردهای دفاعی را در چارچوب تقویت دکترین های سیاسی قرار دهیم و دکترین سیاسی ایران باید در ابعاد داخلی و بین المللی به شکل شفاف از طرف مراجع و مسولان مربوطه مشخص شود.

**تصور سیاست سازش انگارانه؛ مهم ترین مانع در سیاست خارجی 
در چشم انداز ایران 1404 برای آینده کشور در حوزه سیاست خارجی بر دکترین تعامل سازنده و موثر تاکید شده است، اما اجرای این برنامه به وسیله دولت با چالش‌هایی روبه رو است که هرگونه تعامل در منطقه و نظام بین الملل را بر مبنای نوعی حرکت سازش انگارانه و دور از جهت‌گیری‌های انقلابی معرفی می‌کند و این مهم ترین مانع ذهنی پیش روی دستگاه سیاست خارجی کشور به شمار می رود. 

**دسترسی آزاد به اطلاعات 
دولت با دارا بودن میزانی از قدرت در ساختار حکومت ایران، باید بر مبنای محدوده قدرت خود در قانون اساسی بتواند به تنظیم سیاست های دسترسی آزاد به اطلاعات و اعمال آنها بپردازد و دولت اختیارهای مشخصی برای اجرای چنین اقدام هایی دارد. 

جهان در آینده به گونه ای از اینترنت با عنوان نت رایگان جهانی، مجهز خواهد شد و به این ترتیب دسترسی آزاد به اطلاعات به سرعت در ایران به وقوع خواهد پیوست. پس این تعهد تنها زمانی عملیاتی خواهد بود که جبر ناشی از گسترش فناوری های ارتباطی، امکان انتقال آزاد اطلاعات را به وجود بیاورد.

**توسعه مشارکت سیاسی و تقویت اعتماد عمومی 
رشد مشارکت سیاسی به معنای تخصصی و علمی تا حدودی در عملکرد دولت دیده می شود اما توسعه مشارکت سیاسی در دولت یازدهم و ابتدای دولت دوازدهم، هنوز به اقدام و جدیت بیشتری نیاز دارد. توسعه سیاسی به مفهوم بالندگی کیفی حضور مردم در تصمیم سازی و تصمیم گیری های سیاسی در کشور به شمار می رود. توسعه سیاسی با رشد و پیشرفت سیاسی تفاوت دارد و به معنی ایجاد کردن نهادهایی که تصمیم گیری و حضور گسترده مردم را در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های ملی بدون پرداخت هزینه های گزاف مردمی مهیا می کند، است. 

**مشارکت اقلیت‌ها و اقوام 
مشارکت اقلیت‌ها و اقوام در چارچوب رشد سیاسی در هنگامه انتخابات به خوبی دیده شد. ورود برادران اهل سنت و دیگر گروه ها و فرقه های موجود مذهبی، قومی و نژادی در ایران بسیار بالنده به نظر می‌رسید که می بایست با برخورد و پاسخ های مناسب این مشارکت را حفظ کرد. 

منبع ایرنا