مذاکرات استراتژیک پوتین، علی اف و روحانی در تهران

امروز تهران میزبان «ولادیمیر پوتین» و «الهام علی اف» روسای جمهوری روسیه و جمهوری آذربایجان خواهد بود که قرار است در دومین اجلاس سه جانبه میان تهران، مسکو و باکو به کشورمان حضور یابند .
امروز دهم آبان ماه قرار است؛ اجلاسی در بالاترین سطح دیپلماتیک و به منظور توسعه و تقویت همکاری ها در زمینه های اقتصادی، سیاسی، منطقه ای و غیره برگزار می شود.
به نظر می رسد هماهنگی و همکاری برای تکمیل زیرساخت های ریلی و جاده ای در چارچوب طرح «کریدور جنوب به شمال» و پیگیری توافقات ترانزیتی پیشین از مهمترین محورهای مذاکره میان سران سه کشور باشد؛ مسیر حمل و نقل و ترانزیتی مستقیم با مسافتی کوتاه تر، امن تر و با مزیت اقتصادی بیشتر که احداث آن به واسطه توافقی که در سال 2000 میان تهران، باکو و مسکو صورت گرفت، در دستور کار جدی گرفته است.
با این حال هنوز بخش هایی از این کریدور که قرار است از خلیج فارس تا مرز آذربایجان و مجموعه کشورهای مشترک المنافع شوروی سابق کشیده شود و در پایان اروپای شمالی را به آسیای جنوب شرقی پیوند دهد ، تکمیل نشده است. با اینکه رییس جمهوری آذربایجان پیش از این اعلام کرد که تمامی کارهای ساخت و ساز این کریدور سال گذشته در خاک کشورش به پایان رسیده ولی بخش هایی از این مسیر ارتباطی مستقیم در روسیه و ایران احداث نشده است.
برگزاری نخستین نشست سه جانبه در مرداد ماه سال گذشته در باکو اما، به اجرای این طرح در این دو کشور سرعت بخشید، به طوری که شرکت راه آهن دولتی روسیه هفته گذشته اعلام کرد که طی 9 ماه نخست سال جاری میلادی 4،7 میلیون تن خط آهن در راستای اجرای کریدور «شمال-جنوب» حمل شده که 21 درصد بیشتر از دوره زمانی مشابه در سال 2016 است.
تکمیل این کریدور برای جمهوری آدربایجان به اندازه ای اهمیت دارد که وزیر خارجه این کشور به تازگی از آمادگی باکو برای اعطای وام به ایران جهت تکمیل هرچه سریع تر بخشهای ریلگذاری نشده خبر داده است.
از سوی دیگر مسایل اقتصادی در حوزه های انرژی (از انرژی های فسیلی تا برق)، ترانزیت، تجارت، گردشگری و غیره مورد توجه مقام های سه کشور خواهد بود.
اظهارات تازه «ابراهیم رحیمپور» معاون آسیا، اقیانوسیه و مشترکالمنافع وزیر امور خارجه کشورمان ، در مورد اینکه با برگزاری نشست سه جانبه در تهران این پیام به آمریکاییها داده میشود که کشورهای منطقه میتوانند همکاریهای بسیار محکمی در زمینههای ترانزیتی، بانکی و اقتصادی داشته باشند ، نشان می دهد اقتصاد از مهمترین محورهای گفت و گوی سه جانبه خواهد بود.
این نشست سهجانبه، تعریفی بیش از یک جلسه عادی را دارد. در حالی که ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی با انحصارطلبی در زمینههای مختلف از جمله اقتصادی و بازرگانی در عرصه بینالملل عمل میکنند این جلسه این پیام را دارد که کشورهای منطقه میتوانند همکاریهای بسیار محکمی در زمینههای ترانزیتی، بانکی و اقتصادی داشته باشند».
برکنار از دیدار سه جانبه، قرار است دیدارهای دوجانبه میان مقام های این سه کشور هم صورت گیرد. از دید این تحلیلگران، سفر پوتین به تهران در شرایط کنونی از معنا و مفهوم و وزنی استراتژیک برخوردار است.
رییسجمهوری روسیه پیش از این در آبان سال 1394 به تهران سفر کرد. اگرچه سفر پوتین به منظور شرکت در مجمع صادرکنندگان گاز صورت گرفت، ولی آنچه حائز اهمیت ویژه بود، این است که پوتین مستقیم از فرودگاه به دیدار رهبر انقلاب رفت.
گفت وگوی دو ساعته رییس جمهوری روسیه با رهبر معظم انقلاب اسلامی از نگاه کارشناسان باعث شد تا سطح روابط ایران و روسیه به سطح استراتژیک ارتقا یابد. کرملین دیروز نیز اعلام کرد که رییس جمهوری روسیه در سفر جدید خود با رهبر انقلاب نیز دیدار خواهد داشت.
با توجه به تغییراتی که در سطح منطقه و نظام بین الملل طی بیش از یک سال گذشته رخ داده، به نظر می رسد سفر این بار پوتین به تهران و دیدار و گفت و گوی او با مقام های ارشد کشورمان از اهمیت دوچندانی برخوردار باشد.
اگرچه ظرفیت های همکاری ایران و روسیه در حوزه های بسیار متنوعی گستردگی دارد، اما به نظر می رسد سوریه یکی از مهمترین موضوعاتی است که رهبران تهران و مسکو در مذاکرات امروز خود مورد توجه قرار دهند.
درست چند روز پس از دیدار سال گذشته پوتین با رهبران ایران بود که روسیه با مواضعی قاطع تر و با گام هایی استوارتر در برابر تروریست های سوریه ایستاد و حمایت از دولت قانونی بشار اسد را در دستور کار جدی خود قرار داد. گویی هم نظری و مواضع مشترک تهران و مسکو اسباب هم افزایی در بحث مبارزه با تروریسم و حمایت از مردم سوریه را فراهم کرد و سمت و سوی تحولات سوریه را تغییر داد، تا جایی که ترکیه را به خروج از صف مخالفان سرسخت اسد خارج و او را وارد فرایند دیپلماتیک یافتن راه حل برای بحران سوریه کرد.
ابتکار تهران و مسکو در برگزاری نشست آستانه، دورنمای کاهش تنش، دستیابی به راه مسالمت آمیز و پیشبرد روند سیاسی برای حل بحران سوریه در این کشور را روشن کرد.
حال که داعش شکست های سنگینی را در عراق و سوریه متحمل شده و با از دست دادن شهرهای مهمی چون موصل و رقه به پایان خود نزدیک شده است، محور مذاکرات مقام های روسیه و ایران می تواند به آینده سوریه پس از داعش و برقراری نظم امنیتی در این کشور متمرکز شود، چرا که اهمیت تدبیر برای اداره سوریه توسط دولت قانونی این کشور پس از داعش، کمتر از مبارزه با تروریست ها نیست.
سوریه هنوز مستعد قدرت گیری دوباره تروریست ها و موج های تازه ای از آشوب و بی ثباتی است، اگر کشورهای ضامن صلح و آتش بس از روندهای قانونی و سیاسی در آن حمایت نکنند.
از همین رو است که سفر پوتین به تهران تنها یک روز پس از پایان هفتمین دور مذاکرات آستانه در پایتخت قزاقستان به تهران اهمیت می یابد.
دیگر مساله ای که به نظر می رسد در دیدار پوتین با رهبران تهران مورد توجه قرار گیرد برجام است. پس از ادعای پایبند نبودن ایران به برجام از سوی ترامپ، واگذار کردن تعیین تکلیف در خصوص برجام به کنگره و تهدیدهای پیاپی به خروج از توافق هسته ای، به نظر می رسد سفر رییس جمهوری روسیه به عنوان یکی از طرف های مذاکره با ایران در مساله هسته ای، معنادار باشد.
روسیه بارها اعلام کرده که به توافق هسته ای پایبند خواهد بود. این مساله در کنار شراکت روسیه در بسیاری از پروژه های صلح آمیز هسته ای کشور و تلاش مسکو جهت حفظ برجام، برای آمریکایی ها پیام هایی به همراه دارد.
به گفته معاون آسیا و اقیانویسیه وزارت امورخارجه در شرایط فعلی و با توجه به اظهارات خصمانه ترامپ علیه ایران، با برگزاری نشست، این پیام به آمریکاییها داده میشود که کشورهای منطقه در حال انجام فعالیتهای مربوط به خود و گسترش روابط خود با یکدیگر هستند و توجهی به اظهارات مقامات آمریکایی نخواهند کرد.
ایران، تروییکای اروپایی و روسیه بارها اعلام کرده اند که برجام به عنوان قطعنامه به تصویب رسیده در شورای امنیت سندی بین المللی است که هیچ کشوری نمی تواند آن را به طور یکجانبه لغو کند. به این ترتیب سفر پوتین به ایران می تواند این پیام را به آمریکایی ها ارسال کند که در صورت خروج واشنگتن از برجام یا تلاش برای بازنگری در آن، روسیه در کنار آمریکا نخواهد بود.
منبع ایرنا