تهران- ایرنا- تنشی که با حمله به کشتی‌های به ادعای آمریکا حامل مواد مخدر کلید خورد، اکنون ابعاد تازه‌ای یافته و نشان می‌دهد که اقدامات رئیس جمهوری آمریکا در ونزوئلا، از یک بحران سیاسی یا امنیتی فراتر رفته و نبردی ژئوپلتیکی بر کنترل منابع حیاتی در آینده است.

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، دونالد ترامپ به تازگی مدعی شد که همه نفتکش های تحریم شده را که وارد ونزوئلا می شوند و یا از آن خارج می شوند، «محاصره» خواهد کرد. وی همچنین خواستار بازگرداندن دارایی های شد که به ادعای او سال ها پیش از شرکت های نفتی آمریکایی مصادره شده بود؛ ادعایی که واکنش کنایه آمیز «گوستاو پترو» رئیس جمهوری کلمبیا را برانگیخت و وی با استناد بر یک سابقه تاریخی در روابط آمریکا و مکزیک ماجرای مناقشه ارضی آمریکا و مکزیک را پیش کشید.

این مناقشه به جنگ آمریکا و مکزیک در سال ۱۸۴۸ (معاهده گوادالوپ هیدالگو) مربوط می شود. به موجب این معاهده مکزیک نیمی از خاک خود را شامل کالیفرنیا، نوادا، یوتا، و بخش‌هایی از آریزونا، نیومکزیکو، کلرادو و وایومینگ به آمریکا واگذار کرد.

این کشمکش‌ها ناشی از الحاق تگزاس توسط آمریکا و جاه‌طلبی‌های ارضی آمریکا برای گسترش به سمت غرب بود که با پیروزی آمریکا در جنگ و معاهده صلح به پایان رسید و به تشکیل ایالت‌های جنوب غربی امروزی آمریکا منجر شد.

رئیس جمهوری کلمبیا با اشاره به اظهارات ترامپ که گفته بود «ونزوئلا دارایی هایی را که سال‌ها پیش از شرکت های نفتی آمریکا گرفته بود، باز گرداند» این مساله را مطرح کرد که: «تگزاس و کالیفرنیا را به ازای نفت» به صاحبان اصلی این سرزمین‌ها پس بدهید.

اما گذشته از ادعاهای ترامپ در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و اعاده دارایی های شرکت های آمریکایی در ونزوئلا، منابع عظیم انرژی و معدنی این کشور آمریکای لاتین به یک عامل کلیدی در اختلافات ژئوپلیتیکی تبدیل شده است که در دو بخش به آن می‌پردازیم.

روزنامه اسپانیایی ال پائیس در گزارشی به تشریح سناریوی بحران سیاسی کنونی در ونزوئلا پرداخت و نوشت: چنین سناریویی بر پایه دو استدلال استوار است که مخالفان ونزوئلا و دولت آمریکا به طور مرتب به آن ها استناد می کنند: ارتباط ادعایی بین حکومت ونزوئلا و گروه‌های تروریستی و شبکه‌های جنایتکار و دیگر، ماهیت ریاست جمهوری نیکولاس مادورو پس از اتهامات تقلب (ادعایی) در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴.

در روزهای اخیر، واشنگتن دلیل سومی را نیز مطرح کرده است. ترامپ خود آشکارا به اهمیت نفت ونزوئلا و وجود احتمالی بدهی‌ها و حقوق انرژی مصادره شده از شرکت‌های آمریکایی در دعاوی قبلی با دولت ونزوئلا اشاره کرده است. وی با اشاره به چاویسمو (نظام سیاسی و ایدئولوژی تأسیس‌شده توسط چاوز) و اختلاف آن با شرکت چندملیتی اکسون موبیل که منجر به خروج این شرکت از ونزوئلا در سال ۲۰۰۷ شد، گفت: به یاد دارید که آنها تمام حقوق انرژی ما را گرفتند. آن ها تمام نفت ما را از مدت‌ها پیش گرفتند و ما می‌خواهیم آن را پس بگیریم.

در حقیقت منابع طبیعی عظیم ونزوئلا بخشی از پشت پرده بحران ژئوپلیتیکی است که روزانه به سطوح جدیدی از تنش دامن می‌زند. با آگاهی از این موضوع، ماریا کورینا ماچادو، رهبر مخالفان ونزوئلا، به تازگی ویدئویی با عنوان «سرزمین الطاف» منتشر کرد که در آن از ونزوئلایی‌ها دعوت می کرد تا جمهوری‌ای را تصور کنند که قادر به غلبه بر ورشکستگی چاویسمو است و از سرمایه‌ گذاران می‌ خواهد تا فرصت‌های تجاری و ظرفیت رشد کشور را بر اساس منابع طبیعی عظیم آن در نظر بگیرند.

ونزوئلا؛ کشور فقیر ثروتمند

ال پاییس نوشت: فروپاشی اقتصادی واجتماعی دهه گذشته ونزوئلا پارادوکسی را ایجاد کرده است: کشوری با ثروت‌های فراوان و مطلوب، زیرساخت‌ها و ظرفیت های قابل قبول که به واسطه مداخلات آمریکا در ورطه فروپاشی گرفتار شده است. این فراوانی در یک جامعه فقیر، به افسانه «کشور فقیر ثروتمند» دامن زده است.

ونزوئلا علاوه بر داشتن بزرگترین ذخایر نفتی جهان، دارای ذخایر عظیم گازی است به طوری که ششمین ذخایر بزرگ گازی جهان را در خود جای داده است. این کشور از ذخایر وسیع طلا برخوردار است که مهمترین ذخایر در آمریکای لاتین محسوب می‌شود. از نظر ذخایر آهن، رتبه دوازدهم جهان و بوکسیت، رتبه پانزدهم را دارد و دارای ذخایر الماس است.

پیش از فروپاشی رژیم چاویستا، این کشور پیشرفت قابل توجهی در استخراج و صادرات چندین مورد از این کالاها، به ویژه نفت، گاز، سنگ آهن و محصولات فرآوری شده آلومینیوم و فولاد، داشته است که سنگ بنای ونزوئلای معاصر را تشکیل می دهند.

عناصر شیمیایی با خواص مغناطیسی و رسانایی ونزوئلا

ونزوئلا علاوه بر ذخایر هنگفت نفت و طلا دارای ذخایر قابل توجهی از به اصطلاح «عناصر خاکی کمیاب»، به ویژه کولتان (coltan) و توریم (thorium) است.

کولتان و توریم عناصر شیمیایی با خواص مغناطیسی و رسانایی ضروری برای فناوری مدرن شامل تلفن‌های همراه، وسایل نقلیه الکتریکی، تسلیحات و انرژی‌های تجدیدپذیر محسوب می شوند. این ثروت‌ طبیعی هنگفت در جغرافیایی با تنوع زیستی بالا، منابع آب فراوان و دسترسی ممتاز به دریای کارائیب و اقیانوس اطلس قرار دارند.

در بخش دوم این گزارش، به سابقه تصمیم دولت مادورو برای ایجاد یک منطقهٔ بزرگ معدنی در جنوب ونزوئلا می پردازیم که به‌دلیل منابع ارزشمندش اهمیت اقتصادی و راهبردی دارد.