در بخش انرژی گزارش ماه آوریل (فروردین - اردیبهشت) بانک جهانی که وزارت امور اقتصادی و دارایی دوشنبه آن را منتشر کرد، آمده است: شاخص قیمت انرژی بانک جهانی در فصل نخست سال ۲۰۱۷ نسبت به فصل قبل ۶ درصد رشد داشت. در این دوره زمانی قیمت نفت به‌واسطه کاهش تولید در بسیاری از تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپکی با هشت درصد افزایش همراه بود.

قیمت گاز طبیعی به دلیل تقاضای بیشتر و برخی محدودیت‌های عرضه با ۶ درصد افزایش همراه بود و قیمت زغال‌سنگ نیز با ۱۲ درصد کاهش مواجه شد که بخش عمده‌ای از آن ناشی از رفع محدودیت‌های وضع‌شده بر تولید آن توسط چین بود.

تحولات قیمت نفت

قیمت نفت خام به دنبال توافق بین اعضای اوپک و برخی تولیدکنندگان غیر اوپک مبنی بر کاهش تولید در نیمه نخست سال ۲۰۱۷ با ۸ درصد افزایش در فصل نخست سال ۲۰۱۷ نسبت به فصل پیش از آن به‌طور متوسط به ۵۲.۹ دلار در هر بشکه رسید.

پیش‌بینی می‌شود که گروه کشورهای غیر اوپک افزایش ملایمی را در تولید سال جاری خود داشته باشند که سهم عمده این افزایش تولید به نفت شیل آمریکا اختصاص دارد اما این افزایش‌ها نمی‌تواند از عهده رشد تقاضای جهانی برآید بنابراین انتظار می‌رود که محدودیت‌های تولید وضع‌شده توسط اوپک عرضه را بیش‌ازپیش محدود کند.

بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که در سال ۲۰۱۷ ازآنجاکه عرضه جهانی پایین‌تر از تقاضا قرار خواهد گرفت، متوسط قیمت نفت خام به ۵۵ دلار در هر بشکه برسد. همچنین انتظار می‌رود که ذخایر با فرض تداوم محدودیت تولید کشورهای اوپک و غیر اوپک به‌خصوص در نیمه دوم سال با کاهش مواجه شود.

بر اساس این پیش‌بینی، در سال ۲۰۱۷، تقاضای نفت جهان با افزایشی معادل ۱.۳ میلیون بشکه در روز (۱.۴ درصد) به متوسط ۹۷.۹ میلیون بشکه در روز می‌رسد و برای سال ۲۰۱۷، پیش‌بینی می‌شود که عرضه کشورهای غیر اوپک با افزایش نیم میلیون بشکه در روز همراه باشد که ایالات‌متحده آمریکا با ۴۰۰ هزار بشکه، بیشترین میزان را به خود اختصاص می‌دهد.

در حوزه تقاضای نفت انتظار بانک جهانی بر این است که میزان قابل‌توجهی از رشد تقاضا در بازار مربوط به کشورهایی باشد که عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) نیستند و کشورهای آسیایی نیز یک‌میلیون بشکه در روز از این افزایش را به خود اختصاص دهند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که چین و هند با افزایش تقاضایی معادل ۶۰۰ هزار بشکه در روز مواجه باشند که این مقدار اندکی کمتر از افزایش سال ۲۰۱۶ میلادی است. این در حالی است که انتظار می‌رود تقاضای نفت سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه پس از دو سال رشد نسبتاً قوی، ثابت و بدون رشد باشد.

در حوزه عرضه نفت، کارشناسان بانک جهانی براین باورند که عرضه نفت به شکل قابل‌توجهی در دو سال قبل کُند شده اما همچنان یک مازاد ۴۰۰ هزار بشکه در روز که از سال ۲۰۱۶ وجود داشته، به قوت خود باقی است که درنتیجه آن افزایش موجودی انبارهای نفت تداوم یافته است.

در سال گذشته میلادی تولید نفت کشورهای غیر اوپک به میزان ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت که بیش از نصف این کاهش مربوط به آمریکا بود اما این مقدار با افزایش تولید نفت کشورهای اوپک که بیشترین میزان افزایش را عراق، جمهوری اسلامی ایران و عربستان داشتند، خنثی شد.

تحقق ۱۰۰ درصدی سیاست کاهش تولید اوپک

بانک جهانی در گزارش خود با یادآوری سیاست کاهش تولید کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که از ابتدای سال جاری میلادی اجرای آن آغاز شد، آورده است: پیروی از توافق انجام‌شده بسیار زیاد بوده و آخرین ارزیابی‌های ماهانه حکایت از دستیابی ۱۰۰ درصدی به هدف دارد. بر این اساس در ماه مارس (اسفند - فروردین) ۱۱ کشور عضو اوپک ۲۹.۸ میلیون بشکه در روز نفت تولید کردند که البته دلیل اصلی آن کاهش تولید بیش از مقدار هدف توسط عربستان سعودی بوده است.

پیروی از تصمیم در سایر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به‌استثنای عراق با پیروی ۷۱درصدی بالا بوده و برای کشورهای دیگر به‌جز کشورهای حاشیه خلیج‌فارس پیروی از این تصمیم ۹۱ درصد برآورد شده که دلیل اصلی آن کاهش بیش از نیاز تولید آنگولا بوده اما ونزوئلا کمترین میزان کاهش را داشته است. درمجموع اوپک ۳۱.۷ میلیون بشکه در روز در ماه مارس تولید داشته که این مقدار ۱.۴میلیون بشکه در روز از دسامبر سال ۲۰۱۶ پایین‌تر است.

قرار است اوپک در گردهمایی خود که در ۲۵ ماه مه (۴ خرداد) برگزار می‌شود، شرایط بازار را به بحث می‌گذارند تا محدودیت‌های تولید را برای نیمه دوم سال ۲۰۱۷تمدید یا اصلاح کنند که پیش‌بینی‌ها حاکی از تمدید کاهش تولید است.

عملکرد غیر اوپکی‌ها در بازار نفت

توافق اوپک برای کاهش تولید مشروط به کاهش تولید ۱۱ کشور غیر اوپک به میزان ۵۶۰ هزار بشکه در روز بود که روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده غیر اوپک موافقت کرد تولید خود را ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد ولی این امر به‌طور تدریجی و به‌گونه‌ای انجام شود که به این هدف در فصل دوم سال دست یابد.

آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که میزان پیروی کشورهای غیر اوپک از تعهدات در ماه مارس چیزی کمتر از دوسوم باشد.

عرضه کشورهای غیر اوپک در سال ۲۰۱۵ به بیشترین میزان خود رسید و به میزان ۸۰۰هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ کاهش یافت که بیشترین کاهش مربوط به آمریکا (۵۰۰ میلیون بشکه در روز) چین (۳۰۰ هزار بشکه) و کلمبیا و مکزیک (هرکدام ۱۰۰ هزار بشکه در روز) بوده است.

برای سال ۲۰۱۷ پیش‌بینی می‌شود که عرضه کشورهای غیر اوپک با ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش همراه باشد که ایالات‌متحده ۴۰۰ هزار بشکه از خالص افزایش را به خود اختصاص می‌دهد. سایر افزایش‌های قابل‌ملاحظه (برزیل، کانادا و قزاقستان) با کاهش در تولید چین و مکزیک جبران خواهد شد.

تحولات قیمت زغال‌سنگ و گاز طبیعی

بانک جهانی در ارزیابی خود در بازار انرژی پیش‌بینی کرده است که قیمت زغال‌سنگ با ۶ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۶ به عدد ۷۰ دلار در تن در سال ۲۰۱۷ برسد. همچنین کارشناسان این بانک براین باورند که قیمت گاز طبیعی در سال ۲۰۱۷ با ۱۵ درصد افزایش همراه باشد.

»چشم‌انداز بازار کالاها» عنوان گزارشی فصلی است که بانک جهانی آن را منتشر می‌کند؛ در ویرایش آوریل ۲۰۱۷ این گزارش، به تفکیک، کالاهای مرتبط با بخش انرژی، کالاهای کشاورزی، کودها، فلزات و مواد معدنی و نیز فلزات گران‌بها موردتوجه قرارگرفته و با بررسی وضعیت عرضه و تقاضای کالاهای مختلف، قیمت کالاها در سال ۲۰۱۷ و گاه در سال۲۰۱۸ پیش‌بینی شده است.