جلایی‌پور: دولت پزشکیان با لحاظ شرایط یکسال گذشته کشور در مجموع کارنامه مثبتی دارد
تهران- ایرنا- فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ارزیابی از عملکرد دولت چهاردهم با لحاظ همه شرایطی که در حوزه داخلی و خارجی در کشور پیش آمده است، اظهار داشت: با وجود آنکه به دلایلی در بعضی زمینه‌ها از جمله اقتصاد اتفاق چندان مثبتی رخ نداده، اما دولت پزشکیان در مجموع کارنامه مثبتی دارد؛ به ویژه در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی که این موارد در شکل‌گیری انسجام مردم در جنگ ۱۲ روزه تجلی یافت.
خبرگزاری جمهوری اسلامی بنا دارد در یکسالگی فعالیت دولت چهاردهم عملکرد دولت را از منظر کارشناسان و فعالان در حوزه‌های مختلف مورد ارزیابی قرار دهد. در این راستا گفتگویی داشتیم با «حمیدرضا جلایی‌پور» فعال سیاسی اصلاح‌طلب، آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح این گفت‌وگو است:
ایرنا: به طور کلی ارزیابی شما از عملکرد یکساله دولت پزشکیان با لحاظ همه وقایع -از ترور شهید هنیه یک روز بعد از تحلیف، تا جنگ ۱۲ روزه- چیست؟
جلایی‌پور: در ارزیابی عملکرد دولت در یک سال گذشته، ابتدا توجه به شرایطی که دولت کارش را شروع کرد مهم است. ضمن این که منصفانه این است که با توجه به این شرایط به ابعاد مثبت و منفی کار دولت اشاره کنیم. دولت وقتی کارش را شروع کرد در سیاست خارجی، محور مقاومت در منطقه زیر ضربات سهمگین اسرائیل متجاوز و نسل‌کش بود. اسرائیل یک روز بعد از مراسم تحلیف پزشکیان اسماعیل هنیه رهبر حماس را در تهران ترور کرد، پیش از آن نیز به سفارت ایران در سوریه حمله کرد و فرمانده سپاه در سوریه را شهید کرد. و درحالی که ایران در حال برگزاری ششمین دوره مذاکرات با آمریکا بود اسرائیل به ایران حمله کرد و جنگ دوازده روزه را به ما تحمیل کرد. به بیان دیگر اسرائیل به عنوان یک قدرت اتمی که مورد حمایت آمریکا و ناتو بود با ایران وارد جنگ شد. این یک رخداد بزرگ در تاریخ معاصر ایران است. اما با اینکه دشمن به ایران ضربه زده ولی به اهدافش نرسیده و مجبور به توقف موقت جنگ شده است.
من در چنین فضایی کارنامه دولت را در سال اول مثبت ارزیابی می‌کنم. چون دولت از ابتدای کارش در کنار تحکیم روابط ایران با کشورهای همسایه، از سیاست خارجی مبتنی بر صلح و همکاری و گفت‌گو دفاع کرد. دولت چهاردهم پنج دور با آمریکا مذاکره کرد. در داخل هم دولت پزشکیان زیر بار تحمیل پوشش به زنان ایران نرفت و به دنبال فشار به مردم نبود. این زمینه‌ها کمک کرد، که عامه مردم با شروع جنگ، دشمن تجاوزکار را محکوم کردند و یک حرکت خودجوش «دفاع میهنی» تشکیل دادند.
این دفاع میهنی در شرایطی اتفاق افتاد که اسرائیل متجاوز انتظار داشت با به شهادت رساندن فرماندهان نظامی، مردم ایران، علیه حکومت به خیابان‌ها بریزند و دست به اعتراض بزنند. اما به عکس مردم از کشور دفاع کردند. اگر دولت دنبال مذاکره و توافق در سیاست خارجی نبود چه بسا در میان مردم گفته می‌شد، دولت جنگ‌طلب است. چه بسا اگر در پوشش زنان دولت آمرانه عمل کرده بود نارضایتی مردمی افزایش می‌یافت، و «دفاع میهنی» با شکوه ایرانیان شکل نمی‌گرفت.
دولت از ابتدای کارش در کنار تحکیم روابط ایران با کشورهای همسایه، از سیاست خارجی مبتنی بر صلح و همکاری و گفت‌گو دفاع کرد. در داخل هم دولت زیر بار تحمیل پوشش به زنان ایران نرفت و به دنبال فشار به مردم نبود. این زمینه‌ها کمک کرد، که عامه مردم با شروع جنگ یک حرکت خودجوش «دفاع میهنی» تشکیل دادند.به نظر من سه عامل در عدم پیروزی اسرائیل در جنگ دوازده روزه نقش داشت. پاسخ قاطع موشکی نظامی ایران، دوم دفاع میهنی مردم و سوم ارائه خدمات عمومی دولت در طول جنگ (تامین آرد, سوخت، برق، آب، دارو و درمان و خدمات بانکی). بنابراین در جنگ تحمیلی دوم و در این رخداد مهم تاریخی، کارنامه دولت پزشکیان قابل دفاع بود.
ایرنا: در سایر زمینه‌ها کارنامه دولت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جلایی‌پور: در زمینه اقتصادی شاخص‌ها نشان می‌دهد متأسفانه اتفاق چندان مثبتی رخ نداده. در ابتدای کار دولت تورم حدود سی درصد بود امروز حدود چهل درصد هست. قیمت دلار شصت هزار تومان بود الان بیش از هفتاد هزار تومان هست. شاخص بورس نوسان شدید داشت با ریزش پنجاه و دو هزاری روبرو بود. رشد نقدینگی (یعنی افزایش تورم و گرانی) همچنان ادامه دارد. اگر چه دولت در همین شرایط جنگی مطالبات گندمکاران و معوقه پرستاران را پرداخت کرد. از حیث دستیابی به عوامل اساسی بهبود اقتصادی مثل عبور از شرایط جنگی، رفع تحریم‌ها و تقویت سیاست خارجی در خدمت توسعه کشور، همچنان دولت راه سختی در پیش دارد.
ایرنا: نظر شما در مورد عملکرد دولت در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی چیست؟
جلایی‌پور: در این دو زمینه کارنامه دولت بهتر از کارنامه اقتصادی بود. مهمترین کار دولت در این زمینه دور کردن فضای امنیتی از دانشگاه‌ها و بازگشت اساتید اخراجی و انتصاب مدیران عقل‌گرا و میانه‌رو به ریاست دانشگاه‌ها بود. فضای فرهنگی اعم از موسیقی، فیلم، تئاتر بهتر شده البته محدودیت‌های نشر همچنان هست. در کشور با آرامش کنسرت‌ها برگزار می‌شود.
اما مهمترین کار مورد انتظار از دولت تغییر مدیریت فضای مجازی است که هنوز اقدامی نشده است. رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی گام مثبت و کوچکی بود. همه می‌دانیم برای پنجاه در صد مردم برخورداری از اینترنت مهمتر از برق است. رفع فیلترینگ، سرعت و پهنای باند اینترنت برای معیشت مردم و برای رشد در اقتصاد دانش پایه و برای رشد در هوش مصنوعی امری حیاتی است. متاسفانه وزارت ارتباطات، برخلاف انتظار، دستاوردی در این زمینه نداشته است.
جلایی‌پور: دولت پزشکیان با لحاظ شرایط یکسال گذشته کشور در مجموع کارنامه مثبتی دارد
ایرنا: به نظر شما گفتمان وفاق دولت چهاردهم چه اندازه منجر به تقویت انسجام ملی شده است؟
جلایی‌پور: از منظر گفتمانی کار دولت مفید بود و ما اثرش را در دفاع میهنی در جنگ دوازده روزه دیدیم. ما قبل از روی‌کار آمدن دولت پزشکیان برای تغییرات در کشور و برای تغییرات سیاسی دو نوع گفتمان و الگو داشتیم و هنوز هم داریم. یکی گفتمان تغییر بر اساس «ستیز» بود، خصوصا ستیز با حکومت. یعنی مردم را بسیج کنیم یقه حکومت را بگیریم. این گفتمان و الگوی سیاسی در تاریخ معاصر ایران رواج داشته و دارد. شما ببینید هم اکنون که کشور در شرایط جنگی است خالص‌گرایان با تحریک هوادارانشان آن‌ها را علیه تصمیمات دولت در زمینه سیاست خارجی بسیج می‌کنند. و هیچ پروایی هم ندارند. یا کسانی که دنبال تغییرات ساختاری هستند علاقه دارند از نارضایتی مردم علیه حکومت حتی در زمان جنگی استفاده کنند.
گفتمان دوم مبتنی بر کنشگری بر اساسی الگوی «توافق سازی» است، نه ستیز. یعنی تلاش برای تغییر از طریق توافق‌سازی خصوصا توافق‌های مسأله محور. این گفتمان نسبت به گفتمان اول سابقه و نفوذ کمتری در حوزه عمومی دارد. اتفاقا اهمیت کار دولت پزشکیان دفاع و ترویج گفتمان دوم یا توافق‌گرایی بود. همان که به زبان ساده می‌گفت با کسی و گروهی و کشوری «دعوا نداریم». این سخن خیلی رواج یافت و مهم بود.
ایرنا: دولت چهاردهم را در عمل به وعده ها و تعهدات، صداقت و شفافیت، پرهیز از تشریفات و انجام کارهای نمایشی در سفرهای استانی و تمرکز بر حل مشکلات و شنیدن صدای مردم چه اندازه موفق می‌دانید؟
جلایی‌پور: در اینجا مایلم به یک نقص دولت و دو مزیت دولت اشاره کنم. نقص دولت اتفاقا با شعار مهم دولت پزشکیان در امر شایسته‌گزینی و احترام به کارشناسی مرتبط است. از سطح وزرا تا استاندارها (خصوصا انتصاب استانداران بومی) دولت در شایسته‌گزینی توفیقاتی دارد ولی هنوز راه درازی در پیش دارد. حتی هنوز دولت در مجموعه پاستور یک سازماندهی اداری و متناسب با شرایط فعلی را به نمایش نگذاشته است.
اما دو ویژگی دولت در ارتباط با مردم، از امتیازات این دولت است؛ اول این که پزشکیان دنبال «استفاده ابزاری از مردم مضطر» نیست. شما یادتان هست در دولت های نهم و دهم هزاران انسان مضطر دنبال ماشین رئیس جمهور سراسیمه می‌دویدند تا بتوانند عریضه خور را به رئیس جمهور برسانند و پنجاه هزار تومان پول بگیرند!! پزشکیان دنبال این مردم‌انگیزی‌ها نیست اما به شهرها سفر می‌کند و به دنبال حل مشکلات مردم هم هست.
ویژگی دوم پزشکیان این است که صادقانه با مردم حرف می‌زند و عمل می‌کند. به عنوان مثال وقتی معاون او در جلسه ای از پزشکیان تعریف می‌کند، او می‌گوید «جعفر ول کن». یا وقتی دولت در ارسال لایحه مربوط به کنترل فضای مجازی اشتباهی عمل می‌کند، خطایش را جبران می‌کند و لایحه را پس می‌گیرد. برداشت من این است مردم این رفتارهای پزشکیان را صادقانه تلقی می‌کنند. باز برداشت من این است که رابطه مردم در زندگی روزمره با دولت پزشکیان (به رغم وجود انبوه مشکلات برای مردم) خصمانه نیست.
ایرنا: در تبعیت عملی و به دور از شعار و ظاهرسازی از منویات رهبری به پزشکیان و دولتش چه نمره‌ای می‌دهید؟
جلایی‌پور: آن توافق‌گرایی که «دعوا نداریم» در یک جایی که خوب خودش را نشان داد در رابطه بین بیت رهبری و دولت است. موفقیت دولت در جنگ دوازده روزه بدون این همکاری بین «دولت و بیت رهبری» میسر نبود. و خود رهبری چند بار بر اهمیت این همکاری دولت اشاره کردند. اتفاقا پزشکیان اینجا هم مردم‌انگیزانه عمل نکرد. چون هستند کنشگرانی که از طریق ستیز با رهبری دنبال جذب آن شهروندانی هستند که در انتخابات شرکت نکردند. پزشکیان مطلقا به این کنشگران توجه نکرد و وفاقی و توافقی عمل کرد.
