«نیره پیروزبخت» افزود: در دوران تحریم به خاطر محدودیت‌های اعمال‌شده، نمی‌توانستیم با نهادهای بین‌المللی استاندارد ارتباط داشته باشیم و این باعث شد برخی‌ها با گواهینامه‌های استاندارد جعلی به واردات خودرو مبادرت کنند.

وی افزود: در شرایط تحریم ما نمی‌توانستیم حتی یک دستگاه خودرو برای آزمایش و تست به کشورهای دیگر بفرستیم؛ در آن دوران چینی‌ها از گواهینامه‌های استاندارد استفاده می‌کردند اما الآن می‌توانیم خودروها را به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی بفرستیم و بر مبنای استانداردهای اروپایی که مطابق با استانداردهای ما است آن‌ها را مورد آزمایش قرار دهیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: زمانی که من به ریاست سازمان ملی استاندارد منصوب شدم، به دلیل اعمال تحریم‌های اقتصادی و غیرممکن بودن نقل‌وانتقال پول،‌ نمی‌توانستیم حق عضویت خود را در سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) واریز کنیم و به همین دلیل، عضویت ما در این سازمان در سال ۲۰۱۳ به حالت تعلیق درآمده بود.

متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

* اعمال تحریم‌ها علیه ایران و اجرای برجام چه پیامدها در بخش استاندارد به همراه داشت؟

پیروزبخت: سازمان ملی استاندارد در بین سازمان‌های علمی و تخصصی، بیشترین لطمه را از دوران لطمه خورد و الآن بیشترین بهره را دارد از دوران پسابرجام می‌برد.

در شرایط تحریم ما نمی‌توانستیم حتی یک دستگاه خودرو برای آزمایش و تست به کشورهای دیگر بفرستیم؛ در آن دوران چینی‌ها از گواهینامه‌های استاندارد استفاده می‌کردند اما الآن می‌توانیم خودروها را به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی بفرستیم و بر مبنای استانداردهای اروپایی که مطابق با استانداردهای ما است آن‌ها را مورد آزمایش قرار دهیم یا بر اساس گواهینامه‌های واقعی به آن‌ها اجازه واردات دهیم.

یک شرکت واردکننده چهار سال پیش برای واردات یک مدل خودرو چند گواهی‌نامه‌ ای.مارک (E_MARK ) اتحادیه اروپا را به ما ارائه کرد و مابعداً متوجه شدیم که این مدارک جعلی است؛‌ چون ما با شرکت و منبع اصلی ارتباطی نداشتیم و آن‌ها صراحتاً در پاسخ ما که از آن‌ها تائیدیه مطالبه می‌کردیم، ‌اعلام می‌کردند که چون شما تحریم هستید نمی‌توانیم به سوالاتتان پاسخ دهیم.

* به‌طورکلی شما در ابتدای دولت یازدهم با چه موانعی روبرو بود و اکنون بعد از گذشت بیش از سه سال، چه تغییراتی در آن شرایط ایجاد شده است؟

پیروزبخت:‌ زمانی که من به ریاست سازمان ملی استاندارد منصوب شدم، به دلیل اعمال تحریم‌های اقتصادی و غیرممکن بودن نقل‌وانتقال پول،‌ نمی‌توانستیم حق عضویت خود را در سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) واریز کنیم و به همین دلیل، عضویت ما در این سازمان در سال ۲۰۱۳ به حالت تعلیق درآمده بود. علاوه بر این، بسیاری از فعالیت‌های بین‌المللی ما در ۱۰ سال گذشته با مشکل مواجه و بسیاری از همکاری‌ها قطع‌شده بود.

در این شرایط مسئولیت را در سازمان ملی استاندارد به عهده گرفتیم اما خوشبختانه توانستیم در سال ۲۰۱۴ عضویت خود را مجدداً برقرار کنیم. اجرایی شدن برجام نیز به احیای روابط و همکاری‌های بین‌المللی ما کمک کرد و سازمان ملی استاندارد یکی از سازمان‌هایی بود که در دوران پسابرجام بیشترین نفع و پیشروی در حوزه‌های بین‌المللی را تجربه کرد؛ ما خیلی از این موضوع توانستیم بهره بگیریم و توانستیم رتبه ایران را در سازمان بین‌المللی استاندارد از ۳۱ در سال ۲۰۱۲ به ۲۷ در سال ۲۰۱۵ ارتقا دهیم؛ بر اساس آنچه به‌طور شفاهی به ما اعلام‌شده است،‌ رتبه ایران برای سال ۲۰۱۶ نیز به ۲۳ ارتقا پیدا خواهد کرد.

* شما به تعلیق عضویت ایران در سازمان بین‌المللی استاندارد اشاره کردید، این تعلیق عضویت چه پیامدهایی را برای کشور خواهد داشت؟

پیروزبخت: سازمان‌های استاندارد در سراسر دنیا زمانی وجودشان ماهیت بین‌المللی پیدا می‌کند که عضو سازمان بین‌المللی استاندارد باشند؛ عضویت در این سازمان به ما کمک می‌کند که در تدوین مقررات بین‌المللی، در راستای فعالیت‌های داخلی خودمان استفاده کنیم. وقتی ما عضو باشیم می‌توانیم در تدوین استانداردها نقش مؤثری داشته باشیم اما وقتی عضو نباشیم بدون نظر ما تدوین‌ها انجام می‌شود و بعد هر آنچه تصویب کنند ما به‌عنوان یک کشور در حال توسعه مجبوریم رعایت کنیم.

قطع ارتباط بین‌المللی به معنی انزوای ایران در حوزه استاندارد است؛ با توجه به نقش استانداردها و همچنین پذیرش گواهی‌های استاندارد برای صادرات کالا و خدمات به سایر کشورها، این انزوا لطمه اقتصادی بزرگی می‌توانست به جمهوری اسلامی ایران وارد کند.

* برجام چه نقشی در احیای این روابط ایفا کرد؟

پیروزبخت: دو هفته بعدازاینکه مذاکرات به نتیجه رسید، موفق شدیم موافقت‌نامه مجمع اعتبار دهی آسیا و اقیانوسیه را امضا کنیم و به‌این‌ترتیب گواهی‌های سیستم مدیریت ما در ۳۲ کشور عضو این مجمع قابل‌قبول باشد؛ در سال ۹۵ نیز توانستیم در مجمع بین‌المللی اعتبار دهی (IAF) عضو شویم؛ این در حالی بود که ما حدود ۱۰ سال برای عضویت در این مجمع تلاش می‌کردیم و این امر به خاطر مباحث تحریم محقق نمی‌شد. با عضویت در این مجمع، گواهی سیستم مدیریت ما در ۷۰ کشور ازجمله آمریکا، ژاپن،‌ کره جنوبی و ... موردپذیرش قرارگرفته می‌شود.

یکی از نهادهای مهم بین‌المللی دیگر که عضویت ما از بعد از انقلاب لغو شده بود، مجمع بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها است؛ ما توانستیم بعد از برجام عضویت خودمان را در این مجمع نیز برقرار کنیم و هم‌اکنون گواهینامه‌های اوزان و مقیاس‌ها در ۱۰۰ کشور پیشرفته موردقبول واقع می‌شود.

* این عضویت‌ها چه مزایای اقتصادی برای ما دارد؟

پیروزبخت: بر اساس مقررات تجارت جهانی، وقتی یک کشور می‌خواهد وارد حوزه تجارت شود باید مقررات کیفیتی را رعایت کند؛ وقتی ما در این سازمان‌ها عضو نباشیم، مثلاً وقتی ما در مجمع اوزان و مقیاس‌ها عضو نباشیم، واحدهای سنجش ما کالیبره نیستند؛ اگر این واحدها مثلاً «متر» ما با متر مجمع اوزان و مقیاس‌ها کالیبره نباشد، هیچ کشوری به‌راحتی از ما خرید نمی‌کند؛ آن‌ها قطعاً می‌گویند مقیاس سنجش شما حتماً باید کالیبره باشد و در غیر این صورت ما همه آزمایش‌ها و سنجش‌ها را دوباره انجام خواهیم داد؛ وقتی مقیاس‌های سنجش ما کالیبره نباشد قطعاً در آزمایش‌های آن‌ها مقداری انحراف خواهیم داشت و در این صورت، آن کشور دیگر محصولات ما را خریداری نخواهد کرد.

وزنه یک کیلوگرمی مابعد از ۴۳ سال به مجمع اوزان و مقیاس‌ها رفت و کالیبره شد؛ یعنی الآن هر آنچه ایران به کشورهای دیگر صادر می‌کند،‌ ازنظر اوزان قابل‌قبول است؛ این شرایط قبلاً این‌طور نبود. در شرایط قبلی، حتی مشتریان نفت خام می‌توانستند به‌راحتی به ما بگویند که شما در وزن انحراف دارید.

مورد دیگری که ظرف یک سال اخیر اتفاق افتاد، ورود ۱۱ واژه فارسی به واژه‌نامه سازمان بین‌المللی استاندارد بود؛ سازمان بین‌المللی استاندارد واژه‌نامه‌ای برای حوزه‌های مختلف دارد که بر اساس آن، واژه معیاری برای همه بخش‌ها در نظر گرفته می‌شود. پیش‌ازاین واژه‌های معیار از زبان‌های انگلیسی،‌ روسی،‌ فرانسوی، اسپانیولی، آلمانی و اخیراً عربی انتخاب می‌شد اما در یک سال اخیر ۱۱ واژه فارسی به واژه‌نامه سازمان بین‌المللی استاندارد اضافه شد. این اتفاق در عمر سازمان بین‌المللی استاندارد (یعنی از سال ۱۹۴۶ تاکنون) سابقه نداشته است. به‌این‌ترتیب می‌توان گفت زبان فارسی به زبان‌های استاندارد واردشده است.

موضوع دیگر اینکه قبل از تحریم‌ها ما عضو مجمع بین‌المللی اعتبار دهی (IAF) نبودیم؛ مجمعی که ۷۰ کشور توسعه‌یافته و در حال توسعه در آن عضو بودند و ایران به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانست به عضویت این مجمع دربیاید؛ مابعد از تحریم‌ها در اولین بازدید خود، گواهی عضویت را صادر کردند.

* این عضویت چه ثمری دارد؟

پیروزبخت: در مرحله اول، گواهی‌های ایزو ساماندهی می‌شوند؛ در گذشته چون ما عضو مجمع بین‌المللی اعتبار دهی نبودیم نمی‌توانستیم جلوی صدور گواهی‌ها برای شرکت‌های ایرانی را بگیریم؛ در آن زمان برخی شرکت‌ها – که واقعی بودن و نبودن آن‌ها برای ما مشخص نبود - به‌عنوان نماینده خارجی به شرکت‌های ایرانی گواهی می‌دادند؛ الآن که ما به عضویت مجمع بین‌المللی اعتبار دهی درآمده‌ایم دیگر اجازه چنین اقداماتی را نمی‌دهیم. قبلاً خیلی از شرکت‌های خارجی به ایران آمده و گواهی ایزو می‌دادند اما الآن دیگر اجازه چنین اقداماتی داده نمی‌شود.

* چنین گواهی‌هایی در قالب‌های دیگر و در خلال همایش‌های و گردهمایی‌های مختلف برای شرکت‌ها صادر می‌شود، شما به‌عنوان سازمان استاندارد به این موضوع ورود پیدا نمی‌کنید؟

اتفاقاً چنین مسئله‌ای در قالب جلوگیری از تندیس فروشی مطرح شده است؛ در آخرین نشست شورای عالی استاندارد مطرح شد که مواردی که به استاندارد و کیفیت برمی‌گردد اگر قصد دارند جشنواره، تندیس یا تقدیری انجام دهند باید زیر نظر استاندارد این کار را انجام دهند

الآن در جایزه ملی کیفیت این حالت حاکم است و مسئولیت آن با سازمان ملی استاندارد است اما طبق مصوبه شورای عالی استاندارد در دولت اصلاحات، ما می‌توانیم به سازمان‌های دیگر هم جوایز دستگاهی خودشان را واگذار کنیم. مثلاً وزارت ارتباطات جایزه ملی کیفیت فناوری ارتباطات را دارند.

منتهی خارج از این مباحث، برخی انجمن‌ها و تشکل‌ها برای خودشان یک سری جوایز و نشان‌ها راه‌اندازی می‌کنند، که باید ساماندهی می‌شوند؛ استاندارد حتماً باید ساماندهی شود و اگر می‌خواهد جایزه‌ای بدهد که استاندارد در آن است حتماً باید از ما مجوز بگیرند.