اولین جلسه کمیته پلیمر کمیسیون توسعه صادرات غیر نفتی اتاق بازرگانی ایران با حضور رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیر نفتی اتاق بازرگانی ایران و مدیران سازمان توسعه تجارت ایران و به منظور بررسی مشکلات صادرات محصولات پلیمری و تعرفه های ترجیحی اوراسیا برگزار شد.

در ابتدای این جلسه دکتر جمشید نفر رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیر نفتی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به سخنان مطرح شده در مراسم روز ملی صادرات، سیاست های نادرست اقتصادی به ویژه ارزی اتخاذ شده و لطمات بزرگ ناشی از این سیاست ها به صادرات کشور را یادآور شد.

در ادامه این جلسه گزارشی از مشکلات و پیچیدگی های صادرات محصولات پلیمری به کشورهای همسایه به ویژه ترکیه و کردستان عراق ارائه شد. همچنین به این موضوع اشاره شد که در صادرات مواد اولیه پلیمری به کشورهای چین، ترکیه، هند و عراق کاهش قابل توجهی رخ داده است و در عراق و هند مشکلات قابل ملاحظه ای در صادرات مواد اولیه پلیمری و پتروشیمی وجود دارد.

عمده صادرات محصولات پلیمری به عراق، افغانستان، ترکیه و پاکستان صورت می گیرد که با کاهش قابل ملاحظه ای در عراق ش همراه شده است.

سیاست های کشورهای هدف صادراتی، تامین خوراک پتروشیمی ها، کمبود ننقدینگی و عدم توانایی بانک ها در بهره گیری مناسب از بحث تجاری علاوه بر مشکلات کرونا و تحریم ها از جمله دلایل این کاهش صادرات است.

توافق ترکیه با کردستان عراق در جهت دریافت نفت ارزان از آن کشور، تعطیلی برخی پالایشگاههای بلاروس در اروپای شرقی و جایگزینی تامین مواد اولیه منطقه توسط ترکیه، تمایل گرجستان به توسعه و تولید فرآورده های صنایع تبدیلی با ترکیه و روسیه از جمله مشکلات بازار مواد اولیه پلیمری است.

همچنین به این موضوع نیز اشاره شد که در کشوری مثل ترکیه با توجه به ذخیره بالای انبارهای خریداران و تعطیلی سال جدید، تمایل خریداران ترک به قیمت های پایین تر از مجله آیسیس است و همین باعث کاهش حجم صادرات مواد اولیه به ترکیه شده است. در این جلسه قیمت مواد اولیه یکی از چالش های صادرات محصولات پلیمری عنوان شد.

مزایای توافقنامه اوراسیا برای صنعت پلیمر

در بخش دوم این جلسه به موضوع اوراسیا در محورهای تعریف اتحادیه اوراسیا و مفهوم حوزه تجاری آن، ارتباطی که با اتحادیه اوراسیا در حال برقراری است و دستاوردها و امتیازات این توافق برای فعالان صنعت پلیمر و چشم انداز دو سال مذاکرات اوراسیا پرداخته شد.

در اولین جلسه کمیته پلیمر در خصوص اوراسیا با اشاره به اینکه فعالیت صنعتی بدون تکمیل شدن با یک فعالیت تجاری مناسب به سرانجام نمی رسد، این موضوع مطرح شد که به همین خاطر دولت ها معمولا به فعالان تولیدی خود برای ورود به عرصه های تجاری در داخل و خارج کمک می کنند و تولید کنندگان نیز به دنبال دسترسی به بازارهای خارجی با هزینه کمتر و دستاوردهای بیشتر هستند.
حمایت دولت ها پیش از این بیشتر با استفاده از ابزار حمایتی تعرفه ها بود و هرچه نرخ تعرفه ها بالاتر بود، بنگاه های اقتصادی آن کشور می توانستند با دست باز قیمت های خود را افزایش دهند و سود ببرند. بعدها دولت ها اینگونه استدلال کردند که بهتر است به جای افزایش تعرفه، امکانافزایش دسترسی به بازارها را را برای واحدهای تولیدی فراهم کنیم.

این روش دو امتیاز دارد: در این روش، هم فروش واحد تولیدی افزایش می یابد و هم از مزیت مقیاس سود می برد و می تواند در بازار رقابتی قیمت های خود را بهتر کند، در بازار داخلی هم مصرف کننده داخلی را تامین می کند. هم اینکه مصرف کننده با توجه به کیفیت و قیمت مناسب به سراغ برندهای خارجی نمی رود.

در مدل قبلی یعنی ابزار تعرفه، هرگاه مصرف کننده اعم از صنعتی و نهایی تصمیم می گرفت این فشار را از خود بردارد، قاچاق و فضاهای غیر رسمی نیاز مصرف کنده را تامین می کرد. در حال حاضر هم پارادایم حاکم بر فضای اقتصادی ایران همان پارادایم مدل قبلی است. از سال 76 البته ایران به دنبال هم پیوندی اقتصادی با جهان پیش رفته اما به نتیجه ای نرسیده و ما باید حمایت از طریق تعرفه را با وسیله تشویق و دسترسی به بازارها تغییر دهیم.

در این جلسه با تاکید بر این موضوع که معاهده اوراسیا یک موافقتنامه دو جانبه است، بر این نکته تاکید شد که بین ایران و اتحادیه گمرکی اوراسیا قرار است توافقنامه ای با هدف بهبود دسترسی واحدهای تولیدی اقتصادی به بازارهای خارجی به منظور افزایش رقابت پذیری و دوام و ماندگاری این واحد تولیدی در داخل منعقد شود.

موافتنامه اوراسیا در واقع موافقتنامه موقت در راستای تشکیل ترتیبات تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با دوره اعتبار سه سال (قابل تمدید) است.

فهرست اعطایی ایران به اوراسیا شامل ۳۶۰ ردیف کد و فهرست اعطایی اوراسیا شامل شامل ۵۰۲ ردیف کد است. فهرست اعطایی ایران ۱۳۳ کد مشمول تثبیت نرخ تعرفه در زمان توافق ( ۲۰۱۷ ) شده است. به این معنا که تخفیف تعرفه ای به این اقلام تعلق نمی گیرد ولی در نرخ سال پایه تثبیت و در تجارت فیمابین مطابق با مفاد موافقتنامه در خصوص آنها رفتار می شود. در خصوص فهرست اوراسیا نیز ۴۴ کد مشمول تثبيت تعرفه هستند.

در بیان اهمیت موافقتنامه ها و معاهدات تجاری بین المللی باید به این موضوع اشاره کرد که 55 تا 70 درصد تجارت دنیا در بستر موافقتنامه های تجاری صورت می گیرد و از آنجا که کشور ایران که در این موافقتنامه ها نیست، فعال تجاری و اقتصادی ایرانی فرصت بزرگ بازارها را در اختیار ندارد.

ایران حدود 20 سال است که درخصوص موافقتنامه «اکوتا» مذاکره می کند، بین کشورهای عضو «دی ای» نیز مذاکره در حال انجام است.

مذاکراتی هم با سوری ها برای تجارت آزاد انجام شد که بخاطر درگیری های رخ داده فعلا این موافقتنامه تجارت آزاد را کنار گذاشتند و در حال حاضر دسترسی ترک ها به بازارهای سوریه بسیار بیشتر از ایرانی هاست.

تفاوت تجارت آزاد با تجارت ترجیحی

توافق تجارت ترجیحی در بردارنده تعداد معدودی کالای شناسایی شده است که دو طرف بر سر تعرفه ترجیحی آن موافقت کردند یعنی این توافقنامه صرفا دربردارنده لیست اقلام و کالاهایی است که توافق شده. در تجارت ترجیحی تعداد محدودی کالا انتخاب می شود و فقط در آن کالاها امتیازات تجاری وجود دارد اما در تجارت آزاد همه کالاها به استثنای تعدادی محدود در نظر گرفته می شود.

از سال 2015 ایران مذاکراتی را شروع کرد که به موافقتنامه تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه گمرک آسیا منتج شد و این موافقتنامه از 1398/8/5 لازم الاجراست یعنی تاجران ایرانی از این تاریخ می توانند از امتیاز این 502 کالا سود ببرد.
در اتحادیه گمرکی کشورهای متعهد تعرفه های خود را به حداقل یا نزدیک به صفر می رسانند و تعرفه آن ها با کشور ثالث یک عدد معین است.

در بازار مشترک همه امتیازات اتحادیه گمرکی را داریم اما یک امتیاز دیگر اضافه می شود و علاوه بر اینکه تعرفه با کشور ثابت عدد معینی است، امکان جابجایی کالا، خدمات، نیروی انسانی و ... نیز وجود دارد.

اتحادیه اقتصادی یک تفاوت دیگر هم دارد اینکه سیاست های اقتصادی و تصمیم گیری های کشورهای عضو و متعهد مشترک است.
نمونه این روش دراتحادیه اروپا وجود دارد.

تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه گمرکی اوراسیا

عمر این موافقتنامه ترجیحی 3 سال و قابل تمدید است. یک سال بعد از تاریخ لازم الاجرا شدن، هیات مذاکره کننده مذاکرات برای دور بعدی را آغاز می کند.

ایران قرار است به جایی برسد که در آن، موافقتنامه تجارت ترجیحی تبدیل به تجارت آزاد شود و طی ده سال این تجارت آزاد کامل می شود و تعرفه ها کاملا رنگ می بازند که البته این زمان ده ساله زیاد است. علت آن هم این است که در ایران هراسی برای مذاکرات اقتصادی وجود دارد. احتمالا موافقتنامه تجارت آزاد از سال 1401 اجرایی شود.

در ادامه فایل کامل بررسی توافقنامه اوراسیا قرار دارد. برای دانلود کلیک کنید.