سخنان روز پنجشنبه سعید نمکی وزیر بهداشت در جلسه ستاد دانشگاهی کووید-۱۹ در اصفهان که همراه بود با انتقاد از تحقیقات در حوزه علوم پزشکی، منجر به استعفای دو مقام مهم بهداشتی شد؛ ابتدا رضا ملک‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزیر و سپس علی نوبخت‌ نایب‌ رئیس و دبیر شورای مشورتی بیماری کرونا.

 این اتفاق یک روز مانده به آغاز اجرای طرح محدودیت‌های شدید کرونایی ضمن ایجاد نگرانی در جامعه پزشکی، البته باعث سوءاستفاده برخی جریان‌های سیاسی-رسانه‌ای و داستان سرایی‌های آنها شده است که در فرصت مناسب قابل بررسی است.

اما فارغ از محتوای مباحث انتقادی وزیر و پاسخ و کناره‌گیری دو مقام منصوب ایشان، نکاتی مهم در شرایط حساس کنونی قابل ذکر است که نگاه و توجه جدی مسئولان نظام سلامت را می‌طلبد:

۱. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از آن رو که به طور مستقیم با سلامت و حیات و ممات مردم مرتبط است، همواره یکی از کلیدی‌ترین و مهمترین دستگاه‌های اجرایی کشور بوده؛ اما در شرایط کرونایی اهمیت آن دو چندان شده است.

شاید در تاریخ این وزارتخانه، هیچ روزهایی را نتوان مهمتر و سرنوشت‌سازتر از این چندماه سراغ گرفت؛ ۹ ماهی که سراسر جهان با بلای ویروس کرونا مواجه شده و ماه‌های آینده با اوج‌گیری بیماری کووید ۱۹، موضوع مرگ و زندگی هزاران نفر، همچنان مهمترین دغدغه جهان خواهد بود.

۲. کمتر از چند ساعت به اجرای مهم‌ترین و گسترده‌ترین طرح محدودیت و مدیریت کرونا در کشور، اخبار استعفا و پاسخ‌های تند متقابل مقام‌های بهداشتی کشور، نه تنها هیچ نسبتی با وظایف و رسالت مدیریت سلامت کشور ندارد، بلکه پبام‌آور ناامیدی، دغدغه و ناامنی روانی برای آحاد مردمی است که مدتهاست کرونا نفس‌شان را بریده.
پیام این انتقاد و استعفا برای پزشک و پرستاری که مسئولانه در حال جنگی تمام عیار با این ویروس مهلک هستند، فقط خستگی و نگرانی بیشتر است و بس!

۳. اتفاقات ۴۸ ساعت گذشته، از نطق انتقادی و گزنده وزیر دراصفهان تا کناره‌گیری دو مقام مهم بهداشتی، بار دیگر نشان داد همه مدیران باید مراقب گفتار و رفتار خود باشند و فراموش نکنند که وضعیت کنونی کشور از نظر اقتصاد و معیشت و همچنین بیماری و سلامت، به هیچ وجه نباید تحت‌الشعاع رفتارهای احساسی و تنش‌های بیهوده­، اضافه بر آنچه موجود است، قرار گیرد.

جامعه ما همانند دوران موفق دفاع مقدس نیازمند همفکری، همیاری و هم‌افزایی است و این موضوع بیش از هر زمان دیگری، توجه و مراقبت خاص مدیران ارشد را می‌طلبد.
چنانچه رهبر معظم انقلاب نیز بارها فرموده‌اند، جدال‌های بیهوده و تقابل‌های بی‌فایده مسئولان، آنهم در منظر عموم، هیچ مشکلی از مردم حل نخواهد کرد و فقط سبب شادی دشمنان خواهد شد.

۴. بعد از فضای مسموم و خطرناکی که چندسالی بود، علیه جامعه پزشکی کشور شکل گرفت، کرونا باعث شد بار دیگر رویکرد مردم به این قشر زحمتکش و فرهیخته مثبت و سرشار از قدردانی و سپاس باشد؛ به گونه‌ای که جان‌باختگی کادر درمان در نبرد با این ویروس مهلک، به حق، «شهادت» نام گرفت.

در این شرایط، هیچکس منکر تلاش‌ها و زحمات طاقت‌فرسای مدیران ارشد این وزارتخانه نیست که با وجود شرایط سخت تحریم و کمبود بودجه، امورات بهداشت و تامین سلامت مردم را مجدانه پیگیری کردند؛ با این تفاسیر، استعفا و کناره‌گیری نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه نافی زحمات چند ماهه­ مدیرانی است که در سطوح میانی وزارت بهداشت، خاموش و بی‌ادعا، مشغول مجاهدت بودند.

در صحنه هماوردی نابرابر با ویروسی که همه ابعاد و گستره زندگی را متاثر ساخته، همه باید بمانند و با وجود اختلاف نظر و دیدگاه، یاری‌دهنده یکدیگر باشند. این حداقل انتظار مردم از مسئولان است.

۵. موضوع چالش برانگیز طب سنتی، در ظاهر یکی از موارد اختلاف و انتقاد مطرح شده میان وزیر بهداشت و معاون مستعفی ایشان است؛ فارغ از همه افراط و تفریط‌ها و زیاده‌روی‌هایی که بویژه در چندماه گذشته بیشتر شبیه به «سوء استفاده از طب سنتی» بوده، در شرایطی که هیچ دارو و واکسنی تاکنون درمان درد کرونا و پیامدهایش نبوده، استفاده از ظرفیت طب سنتی به شرطی که مخل طب رایج و علمی کنونی باشد، به دور از اشکال است.

در نظر داشته باشیم در همه جای دنیا، طب سنتی به عنوان طب مکمل و نه پزشکی اصلی، مورد قبول است و می‌توان از ظرفیت آن برای بهبود اوضاع آشفته کنونی بهره گرفت.  

۶. در شرایطی که آحاد جامعه قدردان ایثار و فداکاری مدافعان نظام سلامت هستند، مسئولان ارشد بهداشتی کشور با درک شرایط ویژه و حساس کنونی، یادشان باشد که هر نوع عملکرد، نوشتار و رفتاری، در حافظه مردم و وقایع‌نگاری این روزها ثبت خواهد شد و معیار قضاوت و داوری آیندگان خواهد بود.

تاریخ سرزمین‌مان قدردان مدیران و مسئولانی است که در آزمون حساس مدارا و رواداری سربلند بودند و ضمن بالابردن آستانه تحمل و بردباری خود، درس پایداری و تاب‌آوری به مردمی دادند که دل نگران بودند؛ دل نگران خود، جامعه و آینده فرزندانشان.

آقایان وزیر و معاون! اکنون وقت این اختلاف‌ها، رنجش‌ها و دلخوری‌ها نیست؛ کادر درمان و سلامت همواره در جامعه ما و برای مردم ما پیام‌آور عشق و زندگی بوده‌اند و مصداق این شعر زیبای خواجه شیراز:
منم که شهره شهرم به عشق ورزیدن
منم که دیده نیالوده‌ام به بد دیدن
وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم
که در طریقت ما کافریست رنجیدن