تاثیر مثبت حذف صفر از پول در اقتصادهای مختلف
بررسی تجربه کشورهای مختلف در حذف صفر از پول ملی نشان میدهد این سیاست در کشورهایی موفق بوده که پیش از آن دست به اصلاحات اقتصادی زده و پس از آن نیز برنامههای ثبات ساز را پیاده کردهاند.
در نشست نهم مرداد ۱۳۹۸ هیات دولت لایحه «تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان و حذف چهار صفر» تصویب شد. براساس این طرح واحد پول ملی جدید تحت عنوان «تومان» تعریف میشود که هر «تومان» معادل ۱۰ هزار ریال فعلی و ۱۰۰ «ریال جدید» خواهد بود.
تغییر واحد پول ملی به شکل حذف صفرهای پول، از روشهایی است که در اقتصادهای مختلف متناسب با شرایط آنها در زمان اجرای سیاست، نتایج متفاوتی را در پی داشته است. در برخی کشورها که حذف صفر از پول ملی در شرایط با ثبات اقتصادی و با در نظر گرفتن الزامات مورد نیاز قبل از اجرای طرح و برنامههای پس از اجرای طرح، صورت گرفته، نتایج مثبتی را در برداشته است.
در این گزارش اهداف اقتصادی کشورها درباره حذف صفر «کاهش نرخ تورم و انتظارات تورمی»، «تقویت ارزش پول ملی»، «جلوگیری از خروج سرمایه»، «رفع کسری بودجه دولت» و «تقویت حساب جاری» بوده است.
کشورهایی مانند ترکیه که ضمن فراهم کردن زیرساخت های لازم، به همراه یک بسته سیاستی نسبت به حذف صفر از پول ملی خود اقدام کردند و بعد از اجرای طرح نیز برنامه ثبات ساز را پیاده کردند در این سیاست موفق بودند اما کشورهایی مانند برزیل که قبل از ایجاد ثبات در اقتصاد، اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردند، طی هشت سال چهار بار با شکست مواجه شدند.
البته ناگفته نماند، حذف صفر از پول ملی، علاوه بر هزینههای اجتماعی که در جهت تغییر عادات جامعه به همراه دارد، هزینههای اقتصادی ناشی از فراهم کردن الزامات فنی طرح را نیز به دولت تحمیل میکند. از جمله این هزینهها میتوان به هزینه تغییر سیستمهای پرداخت، سیستمهای حسابداری، سوابق آماری و جمعآوری پولهای قبلی اشاره کرد.
برخی کشورها همزمان با سیاست حذف صفر از پول ملی خود، نام واحد پول ملی خود را تغییر دادند و یا یک واژه جدید به آن افزودند. ترکیه، رومانی، بلاروس، لهستان و روسیه از جمله این کشورها به شمار میروند.
کشورهایی مانند برزیل و آرژانتین، چندین بار در شرایط ابرتورمی، اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردند (۱۸ بار برزیل طی ۶ مرحله و ۱۲ بار آرژانتین طی ۴ مرحله) و هر بار با شکست روبه رو شدند که از دلایل آن میتوان به ضعف ساختار اقتصادی این کشورها پیش از اجرای طرح اشاره کرد.
یکی از موضوعاتی که در اعمال این سیاست، مورد توجه کشورها بوده؛ زیرساختها و الزاماتی است که برای حذف صفر از پول ملی مورد نیاز است. به عنوان نمونه؛ کشور رومانی پیش از اجرای طرح، زیرساختهای لازم را از طریق اقداماتی همچون بازنگری قانون و تبیین ضرورتها، ایجادهماهنگی در نظامهای حسابداری، نرمافزارها، خودپردازها و تبلیغات جامع در رسانهها، فراهم کرد و برخی کشورها نیز بازهای را برای اجرای آزمایشی این طرح درنظر گرفتند.