روغن DOP که مورد استفاده بسیاری از صنایع از تولید کفش گرفته تا شلنگ، سیم‌وکابل و... چند هفته ای هست که دچار التهابات شدید قیمتی شده است. به طوری که کارشناسان خبر می‌دهند این مواد در ایران بسیار گران‌تر از کشورهای همسایه خریداری می‌شود.

 

در نمودار زیر مشاهده می‌شود که چگونه روغن DOP روندی افزایشی به خود گرفته و در عرض کمتر از یک ماه، خود را از حدود قیمتی ۱۸ هزار تومان به بالای ۳۰ هزار تومان رسانده است.

 

 

 

 

اما دلیل این افزایش قیمت چیست؟

 

افزایش قیمت الکل دی اتیل هگزانول؛ این ماده که به صورت انحصاری توسط پتروشیمی شازند تولید می‌گردد چند هفته با مشکل مواجه شد. عواملی مانند رقابت‌های بالا در بورس و... دی اتیل هگزانول را گران کرد. تا جایی که معاملات هفته اول اردیبهشت ماه به دلیل رقابت‌های شدیدی که در بورس کالا صورت گرفته بود، باطل شد.

 

جذابیت بازار الکل و DOP برای دلالان؛ شاید مهمترین متهم در بالا رفتن قیمت الکل، پتروشیمی شازند با عرضه‌های «قطره چکانی» باشد اما نقش دلالان در بالا ماندن این دو ماده اولیه انکار نشدنی است. افزایش قیمت‌ها سبب تشدید سودجویی در بازار DOP شده است.

 

کمبود عرضه نسبت به تقاضا؛ مشتریان مجبورند برای اینکه مواد کمی که در بورس عرضه می‌شود را بالا رقابت کنند تا بتوانند مواد اولیه تامین نمایند.

 

عدم نظارت دقیق روی روغن DOP؛ گفته می‌شود که اکثر تناژهای دی اتیل هگزانول به کارخانجات قم ارسال می‌شود (حدود ۷۰ درصد). اما عدم کنترل ورودی و خروجی این مواد سبب شده که دست تولیدکننده نماها برای فروش سهمیه در بازار آزاد،  باز باشد.

 

صادرات DOP؛ البته چند هفته ای هست که صادرات این مواد ممنوع شده اما یکی از دلایلی که قیمت ها را دچار التهاب کرد موضوع صادرات بی رویه DOP بود. ممنوعیت صادرات هم سبب نشد که بار دیگر قیمت ها دچار ثبات شوند.

 

شایعه سودجویی برخی تولیدکنندگان روغن DOP؛ شایعه شده است که برخی تولیدکنندگان DOP از بالا بودن قمیت‌های دی اتیل هگزانول استقبال می‌کنند چرا که آن ها نیز روغن را با قیمت بالاتری به فروش می‌رسانند. اینپیا موضعی درباره صحت و سقم این ادعا ندارد. به طور مثال شنیده می‌شود که برخی از خریداران الکل، برای این که قیمت‌ها کاهش نیابد، اقدام به ثبت رقابت‌های بسیار بالا در بورس کالا می‌کنند تا بورس را ملتهب نمایند (مثلا در هفته اول اردیبهشت که معاملات باطل شد تا ۱۷۰ درصد رقابت صورت گرفته بود). لازم به تاکید است که اینپیا این موضوع را رد یا تایید نمی‌کند.

انبار شدن مواد؛ یکی دیگر از مواردی که به گوش می‌رسد، انبار کردن روغن DOP در انبارهای دلالان است که اولا به امید گران‌تر شدن قیمت‌ها منتظر مانده اند و البته کمبود ناشی از انبار شدن، سبب ساز افزایش قیمت‌ها بوده است.

 

چند راهکار

 

راه حل‌هایی که کارشناسان اینپیا مطرح کرده اند تا حتی به طور موقت، ثبات به بازار DOP بازگردد:

 

افزایش عرضه الکل دی اتیل هگزانول تا ثبات قیمتی و نظارت بر رعایت کف عرضه ها پس از کاهش التهابات

 

نظارت دقیق بر موادی که از بورس خارج می‌شود؛ به این طریق می‌توان تا حدی دست دلال را کوتاه کرد و کدهای تولیدکننده نماها را شناسایی کرد.

 

بازگشت سقف رقابت حتی به صورت موقت

 

ممنوع ماندن صادرات DOP

 

واردات الکل و DOP توسط سازمان‌هایی مانند NPC یا نهادهای دولتی؛ دلیل این که شرکت ملی پتروشیمی و نهادهای دولتی پیشنهاد می‌شود این است که چون تولید دی اتیل هگزانول، انحصاری است، شائبه مدیریت قیمت‌ها پس از واردات، بسیار جدی خواهد بود. به این صورت که شازند با دستکاری قیمت‌های مواد تولیدی، می‌تواند واردکننده را زمین بزند.  در مورد منبع مالی برای واردات نیز می‌توان از محل‌هایی مانند رقابت‌های مواد اولیه در بورس کالا این هزینه‌ها را تامین نمود. طی گزارشی که پیش از این در اینپیا درج شد (اینجا) نشان داده شده که در سال گذشته بالغ بر ۲۷۰۰ میلیارد تومان سود خالص از محل رقابت در بورس کالا به جیب پتروشیمی‌ها وارد شده است. این مبلغ کلان به جای اینکه در پتروشیمی‌ها بماند و «رقابت» را برای پتروشیمی‌ها جذاب کند، می‌تواند در محل‌هایی مثل همین موضوع واردات گریدهایی که دچار التهاب هستند، به کار بیاید.

 

اصلاح بهین‌یاب