دولت برای تسهیل صادرات و کمک به صادرکنندگان اقدام به تاسیس مناطق ویژه اقتصادی در سراسر کشور کرد و شرکت های فعال در این مناطق در صورتی که مواد اولیه خود را از شرکت های فعال در مناطق ویژه خریداری کنند از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهند بود.

در گذشته شرکت ها وقتی مواد اولیه خود را خریداری می کردند موظف به پرداخت مالیات بودند، ولی بعضی از این شرکت ها بخشی از محصولات تولیدی خود را صادر می کردند و چون صادرات از مالیات معاف بود این شرکت ها نمی توانستند مالیات ارزش افزوده پرداختی خود را از مشتری خارجی دریافت کنند، در نتیجه در پایان سال مالی به سازمان امور مالیاتی مراجعه می کردند و طلب خود را دریافت می کردند که خود دارای سختی های زیادی بود. بنابراین دولت برای تسهیل این فرآیندها اقدام به تشکیل مناطق ویژه اقتصادی کرد ولی متاسفانه دیری نگذشت که شرکت های مستقر در این مناطق روز به روز بیشتر شده و محصولات خریداری شده از تالار بورس هم به جای ورود به مناطق ویژه و ایجاد ارزش افزوده صرف فروش به صورت خام و در بازار آزاد می شد و رانت هنگفتی را برای صاحبان این کدها به همراه دلالان به وجود آورد. خریدارانی که از این کدها استفاده می کردند مواد خریداری شده خود را با قیمتی بسیار کمتر از کانال های رسمی در بازار عرضه می کردند و بسیاری از تولیدکنندگان ترجیح می دادند که مواد ارزان و بدون فاکتور رسمی را خریداری کرده و به راحتی فرار مالیاتی کنند در نتیجه این سوء استفاده ها به عدم شفافیت هر چه بیشتر معاملات دامن می زد. سوء استفاده از این کدها به حدی بود که در ماه های پایانی سال جاری چیزی در حدود 80 درصد حجم معاملات مربوط به این کدها و توسط عده ای محدود از واسطه ها بود، وجود این کدها نه تنها به مصرف کنندگان نهایی ضربه زد بلکه موجب رقابت منفی بین پتروشیمی های مستقر در مناطق ویژه و سایر مناطق شد، به عنوان مثال در دی ماه سال جاری پتروشیمی شازند قیمت محصول پلی اتیلن سبک خطی خود را 3 درصد کاهش داد ولی در تالار معاملات مشتریان محصول امیر کبیر را با رقابت خریداری کردند و محصول شازند را نخریدند زیرا با خرید از امیر کبیر محصول 9 درصد ارزان تر تمام می شد ولی شازند 3 درصد، در نتیجه خرید از امیرکبیر 6 درصد به نفع شان بود. به مرور و با افزایش تعداد این کدها و سوءاستفاده ها و تحت تاثیر فشار تشکل ها و بورس کالای ایران برخی از پتروشیمی ها به مقابله با این کدها پرداختند. اولین پتروشیمی که بعد از پی بردن به سوء استفاده کدهای مذکور در مقابل شان ایستاد پتروشیمی مارون بود که همه خریداران را ملزم به واریز وجه مالیات ارزش افزوده کرد و عودت وجوه مذکور را منوط به ارائه تاییدیه گمرک منطقه ویژه مربوطه مبنی بر ورود محصولات خریداری شده به منطقه ویژه مربوطه کرد، این اقدام مارون بسیار کارساز بود به حدی که حجم معاملات این مجتمع را نسبت به سایر پتروشیمی ها به شدت کاهش داد. برخی دیگر از پتروشیمی ها چون تندگویان و امیرکبیر نیز اقدام به تعیین شرکت های حمل و نقل مورد اعتماد خود کردند و از این طریق تا حدودی از خارج شدن مواد پلیمری از مناطق ویژه موفق بودند ولی همچنان مشاهده می شود که برخی از افراد نزدیک به این پتروشیمی ها آزادانه محصولات خریداری شده را به نقاط دلخواه حمل می کنند. در ادامه و تحت تاثیر فشار های برخی تولیدکنندگان شرکت های تولید کننده پلی پروپیلن نیز اعلام کردند که از تمامی کدهای خریداران مالیات ارزش افزوده اخذ می کنند و همین امر سبب شد که حجم معاملات این گروه نیز به شدت کاهش یابد و این کاهش در حدی بود که این محصولات را به کم حجم ترین محصولات بازار تبدیل کرد که اصلا مورد توجه بازار نیستند.

منبع خبر: اینپیا