کارشناس حقوق تجارت بین الملل مقیم آمریکا، بی اساس دانستن شکایت ایران به دادگاه لاهه را ادعایی ژورنالیستی و نه حقوقی دانست و گفت: این واکنش نشان دهنده دستپاچگی و نگرانی تیم حقوقی آمریکا از تصمیم تنها رکن سازمان ملل است که در نیویورک حاضر نیست.

سید محسن روحانی دکترای حقوق بین الملل از دانشگاه نیویورک در گفت و گو با خبرنگار ایرنا این مطلب را در پاسخ به سوالی درباره ادعای یک مقام وزارت خارجه آمریکا نسبت به شکایت ایران از آمریکا به دیوان بین المللی دادگستری بر اساس پیمان مودت و خساراتی که به موجب خروج از برجام و اعاده تحریم ها مطرح کرد.
وی درباره صلاحیت این دیوان برای رسیدگی به شکایت مطرح شده، افزود: صلاحیت دیوان در این دعوا از دو منظر، قابل تایید است. نخست طبق ماده 94 منشور سازمان ملل، تمامی کشورهای عضو سازمان، امکان مراجعه به دیوان دادگستری را در دعاوی فیمابین دارند ولیکن این صلاحیت، اجباری نیست.
این کارشناس حقوق تجارت بین الملل ادامه داد: به نظر می رسد یکی از دلایلی که تیم حقوقی مشاور در این دعوا، به درستی به پیمان مودت به عنوان پایه و اساس استدلال استناد کرده است، اجتناب از رد صلاحیت دیوان توسط دولت فعلی ایالات متحده در این دعوای خاص است.
روحانی اضافه کرد: از سوی دیگر، رویه تایید صلاحیت دیوان با استناد به پیمان مودت، نخست بار توسط ایالات متحده و شکایت در خصوص سفارت این کشور آغاز شد و 9 سال بعد مجدد توسط ایران در جریان حمله به هواپیمای مسافربری مورد تایید قرار گرفت و آخرین بار هم در سال 92 میلادی مجددا از تبصره دوم بند 21 این پیمان جهت ارجاع دعوا به دیوان دادگستری بین المللی دو طرف استفاده کرده اند و در تمامی این موارد، دیوان، استناد به این بند در پیمان مودت را از طرفین پذیرفته است.

**با تغییر دولتها پیمان از بین نمی روند
وی با بیان اینکه با تغییر دولت ها، پیمان های بین المللی امضا شده توسط دولت قبلی بی اثر نمی شوند، اظهار کرد: هر چند که رئیس جمهوری فعلی ایالات متحده، توسل به زور را بر تبعیت از قانون ترجیح می دهد، اما در این مورد به خصوص که مبتنی بر حضور دعوای حقوقی علیه ایالات متحده آن هم در مهمترین رکن قضایی بین المللی مطرح است، عدم پذیرش صلاحیت، منطقی نخواهد داشت.
این کارشناس حقوق بین الملل در نیویورک تاکید کرد: متاسفانه یا خوشبختانه عهدنامه ای که برای تسهیل روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین دو کشور منعقد شد، چهار دهه است که تنها یک تبصره اش آن را زنده نگه داشته، تبصره ای که تنها راه حل نهایی حل خصومت هاست و هیچ گاه هیچ کدام از طرفین را مجاب نکرده که از حق خود جهت ملغی سازی پیمان استفاده کنند، گویی که باز گذاشتن این درگاه را هنوز لازم دانسته اند. درگاهی که مثل امروزی، به نفع ایران و احتمالا در آینده ای نزدیک، مکررا طرفین را به میز مذاکره و حل و فصل خصومت خواهد کشید.
روحانی درباره توقف موقت تحریم ها از سوی این دیوان هم گفت: تحریم های 4 آگوست که تحریم های هسته ای هستند که تقریبا اثر منفی خود را تا حدود زیادی بر بازار و اقتصاد گذاشته اند و شرکت هایی که قصد تبعیت از آن را داشتند هم تا حدود زیادی، فعالیتشان را معلق کرده اند، پس انتظار شوک جدیدی در آن تاریخ نمی رود. مساله اصلی تحریم های نفتی است که با توجه به موج مذاکره و تعامل خارجی ای که ناشی از تصمیم عاقلانه مسئولان بود، به نظر تا حدی از گزندگی آن کاسته خواهد شد. 

**امکان به حداقل رسیدن تاثیر تحریمهای نفتی وجود دارد 
وی افزود: احتمال صدور دستور موقت درخواستی در این دعوا، با توجه به فرایند معمول صدور احکام در دیوان از یک سو و قدرت حقوقی و نفوذ سیاسی ایالات متحده از سوی دیگر، شاید کمی بعید باشد اما احتمال بروز نتیجه های مثبت در صورت ادامه حقوقی این مسیر، به عنوان بهترین و محتمل ترین راه، می تواند تاثیر تحریم های نفتی را به حداقل برساند.
کارشناس حقوق بین الملل تاکید کرد: ایالات متحده مجبور است که پیمان مودت را زنده نگه دارد و بهره گیری ایران از این پیمان در این دعوا ارزنده است. 
روحانی با اشاره به اظهار نظر مقام وزارت خارجه آمریکا که گفته است آماده پاسخ به این دادگاه هستیم، گفت: این جمله در ظاهر نشان دهنده پذیرش صلاحیت دیوان است. 
وی در پاسخ به این سوال که برخی می گویند رای این دیوان ضمانت اجرا ندارد، اظهار کرد: رای دیوان ضمانت اجرا دارد؛ حتی در صورت استنکاف ایالات متحده از اجرای حکم، مساله به شورای امنیت ارجاع و در این شورا هم ایالات متحده صرفا می تواند مجدد از خود دفاع کند ولیکن امکان استفاده از حق وتو را ندارد. 
دانشجوی دکترای حقوق تجارت بین الملل تصریح کرد: این نکته را فراموش نکنیم که قدرت ایالات متحده روز به روز در عرصه جهانی و مخصوصا سازمان ملل رو به افول است. بخش زیادی از این تخریب چهره امریکا، به دلیل خروجش از برجام اتفاق افتاده است. 
روحانی خاطرنشان کرد: خروجی که شاید برای ایالات متحده در ظاهر بی هزینه باشد اما برای سایر اعضای شورای امنیت به شدت می تواند هزینه زا شود.
وی با بیان اینکه نگاه حقوقی ما انرژی دوباره ای گرفته است اما شاید بهتر بود در همان هفته های نخست پس از خروج امریکا از برجام، این شکایات صورت می گرفت، گفت: به نظر می رسد طرح شکایات چند گانه بایستی در دستور کار قرار گیرد، چه در دیوان دادگستری و چه در دیوان دائمی داوری. 

**از ظرفیت ایرانیان دوتابعیتی استفاده شود
این حقوقدان مقیم آمریکا افزود: ایالات متحده همچون دعوای سال 1992، در این مورد هم احتمالا به طرح دعوا و یا حتی دعاوی اقدام متقابل خواهد کرد. توان و انرژی دپارتمان های حقوقی امریکا بسیار زیاد است و احتمالا تا همین لحظه هم ساعته ها جلسه و چند صد صفحه استدلال حقوقی جهت ارائه به دیوان آماده کرده اند، این حجم از تمرکز، سازماندهی و آمادگی متناظر ما را می طلبد. روحانی پیشنهاد داد باید از ظرفیت ایرانیان دارای تابعیت دوگانه برای طرح دعاوی متناظر به دلیل نقض حقوق اساسی شان با خروج از برجام یا سایر تصمیمات داخلی آمریکا درباره ایران استفاده کرد.
وی در پاسخ به برخی پیشگویی ها نسبت به این شکایت، گفت: اولا نبایستی به هیچ وجه پیشاپیش در خصوص نتیجه این دعوا، اعلام نظر کرد، اینکه برخی، ارزش آن را کم می انگارند جای تعجب دارد، که البته احتمالا از عدم اشراف حقوقی و یا بینش فعلی سیاسی شان نشات می گیرد.
کارشناس حقوق تجارت بین الملل یادآور شد: درباره تحریم ها هم متاسفانه همین رویه حاکم است؛ اینکه ما بیش از خود آثار خروج امریکا از برجام، بایستی از امواج منفی و خبری داخلی، خود را ایمن کنیم که به نظر تاثیرشان از اصل تحریم هم بیشتر شده است.
روحانی رای دیوان را به ارائه پاسخ و ادله طرف امریکایی مرتبط دانست و اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی احتمال اینکه رای نهایی در خصوص برخی موارد درخواستی به نفع ایران باشد بیشتر از رد کلی دعواست.
وی تصریح کرد: در حال حاضر، آمریکا در ضعیف ترین موضع جهانی خود قرار دارد، مساله ای که ایران در تحقق آن نقش اساسی ایفا کرده است و می کند. مشکلات داخلی دولت فعلی آمریکا هم آنچنان زیاد است که اگر فشار حقوقی بیشتر شود، در آینده ای نزدیک، رئیس جمهوری فعلی ایالات متحده، از این تصمیم هم همچون بسیاری از تصمیمات قبلی، عقب نشینی خواهد کرد.
حقوقدان ایرانی مقیم آمریکا با اشاره به مخالفت علنی اروپا با ایالات متحده، افزود: این مخالفت نه صرفا در مساله ایران و برجام بلکه در بسیاری از موارد فیمابین نظیر تعرفه ها یا مسائل رخ داده در جی هفت و دیالوگ های رد و بدل شده در هلسینکی و پس از آن است که بی ثباتی دولت فعلی آمریکا را در تعهد به هم پیمانان اروپایی اش، بیش از پیش مهر تایید زد. 

**اتحادیه اروپا نگران است 
روحانی ادامه داد: مساله تجارت آزاد فیمابین ژاپن و اتحادیه اروپا، تیتر نخست اغلب خبرگزاری های امریکا شده است و‌تاکیدشان بر کاهش قدرت امریکا است، اتحادیه اروپا هم اگر قدمی بردارد نه برای ما و نه آن 13 سال تلاش جهت انعقاد برجام است بلکه بیش از هر چیز به خاطر عدم تکرار تجربه عراق و سوریه و گسیل مهاجران پس از هر جنگ به این کشورهاست. 
وی اضافه کرد: از طرفی هم با علم به اینکه ترامپ و دولت وی، با شرایط داخلی موجود در آمریکا دو سال و نیم دیگر هستند، می خواهند که با کمترین هزینه از این فرد و تصمیماتش عبور کنند. 
این کارشناس حقوق تجارت بین الملل در آمریکا خاطرنشان کرد: حمایت اتحادیه اروپا، نه تنها بر روی کاغذ، بلکه در عمل هم همراه خواهد بود، با این نگاه که ایران همین رویکرد حقوقی و سیاسی را ادامه دهد و عربستان و اسرائیل را در رسیدن به هدفشان که جنگ است، ناکام بگذارد.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا هشتم ماه مه(هجدهم اردیبهشت) خروج این کشور از توافق بین المللی هسته ای ایران را اعلام کرد و در دستور اجرایی تحریم های اسقاط شده به موجب برجام را بازگرداند.
جمهوری اسلامی ایران در کنار پیگیری اجرای این توافق بر اساس مفاد برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)، به دیوان بین المللی دادگستری هم شکایت کرد و به دلیل وارد آمدن خسارات جبران ناپذیر، خواستار صدور دستور توقف موقت اعمال تحریم ها شده است.