نفت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای اقتصاد کلان جهانی شناخته می‌شود و با توجه به اهمیت و کاربردهای متفاوت آن، امروزه این کالا نه‌تنها به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده اقتصادی و صنعتی در بسیاری از کشورها، بلکه به‌عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح می‌شود.

از حدود سه سال پیش به‌دلیل شدت‌گرفتن اختلافات سیاسی کشورهای عضو اوپک، قیمت نفت در سراشیبی قرار گرفت و تا نرخ 20 دلار در هر بشکه کاهش یافت. این اتفاق درست با اجرای برجام و بازشدن مرزهای بین‌المللی روی ایران همزمان شد. در این شرایط که ایران قصد داشت میزان صادرات خود را به میزان صادرات پیش از اعمال تحریم‌ها بازگرداند، مجبور بود سقف تولید خو را افزایش دهد و با قیمت پایین‌تری آن را به دیگر کشورها عرضه کند، زیرا کشورهای نظیر عربستان و عراق از شرایط تحریمی ایران به‌نفع خود استفاده کرده بودند و بین سال‌های 89 تا 94 بیش از سقفی که برایشان تعیین شده بود، صادرات نفت انجام می‌دادند. اما زمانی که ایران به بازار جهانی بازگشت، این کشورها به‌دلیل اختلافات سیاسی حاضر نبودند سهم ایران را بازگردانند و به‌دلیل افزایش عرضه نفت، قیمت‌ها به شدت کاهش یافت، تا اینکه در جلسه مهرماه 1395، کشورهای صادرکننده نفت تصمیم بر فریز نفتی و کاهش سقف صادرات گرفتند. با این تفاوت که با درایت بیژن زنگنه، وزیر نفت، اعضا تصمیم گرفتند ایران مشمول این طرح نشود و بتواند سقف تولید و صادرات خود را به پیش از اعمال تحریم‌ها برساند. با گذشت زمان ثابت شد که این طرح اعضای اوپک کارساز است و قیمت نفت در مقاطعی از مرز 80 دلار در هر بشکه هم عبور کرد. اما پس از اینکه عربستان و روسیه هفته گذشته اعلام کردند بخشی از تولیدی که تحت توافق کاهش تولید با ۲۲ کشور دیگر برای حذف مازاد عرضه جهانی محدود کرده بودند را احیا می‌کنند، قیمت سقوط کرد، تا جایی که روز گذشته به 8/66 دلار در هر بشکه رسید. همچنین با خروج آمریکا از برجام، رویترز مدعی شده است که وزیر نفت ایران نامه‌ای به رئیس اوپک نوشته تا از ایران در برابر تحریم‌های آمریکا حمایت کند، رئیس اوپک هم اعلام کرده است این پیشنهاد در جلسه آتی سران اوپک می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد. کشورهای صادرکننده نفت سال گذشته توافقی را برای محدودکردن عرضه به میزان حدود 8/1‌میلیون بشکه در روز به اجرا گذاشتند تا عرضه اضافی را حذف کرده و قیمت‌ها را که در سال ۲۰۱۶ به پایین 20 دلار سقوط کرده بود تقویت کنند. اکنون که مازاد ذخایر از میان رفته و بازار تقریبا متعادل شده است، رهبران اوپک و روسیه درباره ضرورت افزایش تدریجی تولید نفت صحبت می‌کنند. دبیرکل اوپک در کنفرانسی در باکو در این باره گفت: فاز مهم بعدی که پیش روی ما قرار دارد، پایدارکردن تعادل عرضه و تقاضا در بازار و بهبود تدریجی سرمایه‌گذاری و بازگشت اعتماد به صنعت نفت است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی ما، اطمینان از مناسب‌بودن سطح سرمایه‌گذاری به شیوه قابل پیش‌بینی است. محمد بارکیندو در ادامه سخنانش اظهار کرد: روند سرمایه‌گذاری امسال بهبودیافته، اما سرمایه‌گذاری کافی در پروژه‌های بلندمدت که مبنای عرضه آتی و بنیان آینده این صنعت است، وجود ندارد. میزان سرمایه‌گذاری ضروری در صنعت نفت تا سال ۲۰۴۰ به منظور تامین تقاضایی که احتمالا از ۱۱۱‌میلیون بشکه در روز فراتر می‌رود، حدود 5/10‌میلیارد دلار برآورد شده است.

سقوط قیمت نفت

صحبت درباره مذاکرات اوپک برای افزایش بخشی از عرضه‌ای که تحت توافق نفتی محدود شده بود، در چند روز اخیر افزایش یافته است. قیمت نفت پس از اینکه عربستان سعودی و روسیه هفته گذشته اعلام کردند بخشی از تولیدی که تحت توافق کاهش تولید با ۲۲ کشور دیگر برای حذف مازاد عرضه جهانی محدود کرده بودند را احیا می‌کنند، سقوط کرد. یک تحلیلگر نفتی گفت: اوپک احتمالا در ژوئن برای بالابردن تولید نفت تصمیم نمی‌گیرد، زیرا این گروه و متحدانش به نظاره رویدادهای ژئوپلیتیکی نشسته‌اند که ممکن است بر رشد جهانی تاثیر بگذارند. اما دیوید لینوکس عنوان کرد: اگر اوپک ببیند قیمت برنت به مرز ۸۰ دلار نزدیک می‌شود، احتمالا برای عرضه بیشتر به بازار دست به کار می‌شود.

تولید نفت اوپک کاهش یافت

با اینکه عربستان و روسیه در حال مذاکره برای افزایش یک‌میلیون بشکه‌ای صادرات نفت هستند، اما طبق یافته نظرسنجی رویترز، تولید نفت اوپک در ماه مه به‌دلیل افت تولید ونزوئلا، اختلال در روند عرضه نیجریه و پایبندی بالا به توافق محدودیت عرضه این گروه، به پایین‌ترین میزان در ۱۳ ماه گذشته کاهش یافته است. نظرسنجی رویترز نشان داد اوپک ۳۲‌میلیون بشکه در روز نفت در ماه مه تولید کرد که ۷۰‌هزار بشکه در روز کمتر از آمار آوریل بوده است. آمار تولید مه پایین‌ترین میزان از آوریل سال ۲۰۱۷ به این‌سو به شمار می‌رود.

نامه زنگنه به رئیس اوپک

رویترز مدعی شد که وزیر نفت ایران نامه‌ای به رئیس دوره‌ای اوپک نوشته تا از ایران در برابر تحریم‌های آمریکا حمایت کند. زنگنه دراین نامه نوشته است: براساس ماده 2 اساسنامه اوپک می‌خواهم از ایران در برابر تحریم‌های آمریکا حمایت کند. زنگنه همچنین گفته است اگر آخرین تهدیدهای تحریمی آمریکا علیه ایران حل‌و‌فصل شود، ایران حق برگشت به سهم بازار نفتی خود را در حداقل زمان ممکن دارد و و هیچ‌نوع محدودیتی درباره این مساله ندارد. رئیس اوپک در نامه جداگانه‌ای در پاسخ به زنگنه دو گزینه را مطرح کرده است، نخست اینکه کشورهای عضو اوپک این درخواست را بررسی کنند و در نشست اواخر امسال اوپک که در ماه نوامبر برگزار می‌شود مطرح شود. گزینه دوم از نظر سهیل‌المزروعی این است که پیشنهاد آقای زنگنه به‌عنوان یک درخواست از سوی جمهوری اسلامی ایران در نشست ماه ژوئن و در آخر جلسه بررسی و نظر اعضا به رأی گذاشته شود.

منبع آرمان