طرح فروش اوراق ریالی به‌دنبال التهابات شدید بازار ارز توسط شورای پول و اعتبار تصویب و به اجرا گذاشته شد. حدود دو هفته پیش نوسانات بازار ارز به حدی شدید شد که قیمت دلار تا حدود پنج‌هزار تومان رسید. فروش اوراق مشارکت ریالی، فروش اوراق ارزی و همچنین پیش فروش سکه سه راهکاری بود که دولت برای کنترل بازار در نظر گرفت. در کنار اجرای این طرح‌ها، مقابله با دلالان نیز تشدید شد و در نتیجه آن چند دلال بازداشت، چند صرافی پلمب و حساب تعدادی از دلالان ارزی مسدود شد. این فعالیت‌ها به پایین آمدن قابل توجه قیمت دلار منجر شد. بازار ارز اکنون آرام است و دلار آمریکا در کانال چهار‌هزار و ۴۰۰ تومان معامله می‌شود. مشخص نیست بعد از اینکه فروش اوراق ارزی و ریالی متوقف می‌شود بار دیگر بازار ملتهب خواهد شد یا نه. به‌نظر نمی‌رسد چنین اتفاقی بیفتد، چرا که اجرای این طرح‌ها موجب شده به میزان زیادی پول‌هایی که در دست مردم بوده جمع آوری شود.

استقبال از اوراق ریالی

کارکنان بانک‌های خصوصی و دولتی می‌گویند مردم استقبال خوبی از اوراق ریالی کرده‌اند. این طرح که از ۲۸ بهمن برای دو هفته به اجرا گذاشته شد، منجر به جمع آوری مقدار زیادی از پول‌های در دست مردم شد و معاملات سوداگرانه در بازار ارز را کاهش داد. کارمند یکی از بانک‌های دولتی به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: در شعبه‌ای که او کار می‌کند روزانه بیش از ۱۰۰‌میلیون تومان اوراق ریالی فروخته شده است. این اوراق با سود ۲۰‌درصد عرضه می‌شوند، حال آنکه اگر افراد پیش از موعد تصمیم به فروش اوراق بگیرند، سود ۱۴‌درصد دریافت خواهند کرد. این کارمند بانک عنوان می‌کند: سود ۲۰‌درصد معقول و طبیعی است که مردم از این اوراق استقبال کرده‌اند.

فروش اوراق متوقف می‌شود

رئیس بانک مرکزی گفت: تا سوم اسفندماه، میزان استقبال مردم از گواهی پیش فروش سکه و گواهی سپرده ارزی بالا نبوده، ولی گواهی سپرده ریالی با استقبال مواجه شده است، بر این اساس گواهی سپرده ارزی مبتنی بر فروش ارز بسیار اندک فروخته شده است، در حالی که انتشار گواهی سپرده ریالی از ۲۸ بهمن تا ۳ اسفند ۱۰۱‌هزار‌میلیارد تومان بوده است. به گزارش مهر، ولی ا... سیف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه بانک‌ها تمایل دارند تا نرخ سود ۲۰‌درصدی بعد از اتمام دوره تعیین شده برای فروش اوراق گواهی سپرده ریالی هم ادامه یابد، گفت: نرخ سود ۲۰‌درصدی تنها برای دو هفته از سوی بانک مرکزی تعیین شده و بعد از این مدت، مطابق با آنچه در بخشنامه هم ذکر شده، باید به روال قبل برگردد. او در پاسخ به این سوال که بانک‌ها معتقدند که اجرای این بخشنامه، هزینه‌هایی را به آنها تحمیل کرده است، افزود: ما به بانک‌ها اعلام کردیم که اگر اجرای این بخشنامه هزینه‌ای به آنها تحمیل کرده است، بانک مرکزی آن را جبران خواهد کرد. آثار منفی برای بانک‌ها اگر ایجاد شود، بانک مرکزی آن را رفع خواهد کرد.سیف تصریح کرد: اگر هزینه داده شود، هزینه را جبران می‌کنیم، ضمن اینکه برخی از بانک‌ها بابت اضافه برداشت به بانک مرکزی بدهکار هستند که اجرای این طرح می‌تواند اضافه برداشت را کاهش دهد، بانک‌هایی که اضافه برداشت دارند، نرخ جریمه‌ای را به بانک مرکزی می‌پردازند که به نسبت بهتر است.

ارز را سفته‌بازان گران کردند

رئیس بانک مرکزی همچنین گفت: فضای موجود در شبکه بانکی در دوره قبل از ابلاغ بخشنامه نرخ سود، ریسک اساسی را برای شبکه بانکی و کل بازارهای مالی ایجاد کرده بود و ثبات و آرامش کل اقتصاد را در معرض تهدید جدی قرار داده بود، در چنین فضایی بود که بانک مرکزی پس از زمینه سازی سیاستی، بخشنامه هشت بندی را به بانک‌ها ابلاغ کرد که از ۱۱ شهریور به مرحله اجرا رسید. سیف افزود: بازرسی‌های بیش از پنج‌هزار شعبه حکایت از عملکرد مناسب بانک‌ها و موسسات اعتباری در رعایت سقف نرخ سود ابلاغی داشت، این در حالی است که یکی از موفقیت‌های بانک مرکزی، ایجاد ثبات قابل ملاحظه در بازار ارز بوده و بانک مرکزی همواره سعی کرده تا نرخ ارز را در مسیر سازگار با متغیرهای اقتصادی حرکت دهد، بر این اساس به رغم اینکه محاسبات نرخ داخلی و بین‌المللی نشان می‌داد که بازار ارز در سطح مناسبی بود، اما نوسانات اخیر به‌دلیل مسائل سیاسی و حضور سفته بازان در بازار رخ داد. او گفت: به منظور ایجاد اطمینان در فعالان بازار در خصوص توانمندی دولت در ایجاد آرامش، بانک مرکزی مجموعه اقداماتی را در قالب بسته سیاستی نظیر انتشار اوراق گواهی سپرده ریالی، انتشار گواهی سپرده مبتنی بر ارز با نرخ ۴ و ۵/۴‌درصد و در نهایت پیش فروش سکه، انجام داد. سیف اظهار داشت: عوامل شکل گیری التهابات نرخ ارز در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که نرخ ارز یک متغیر مهم و کلیدی اقتصادی است که سازوکار ویژه‌ای برای تعیین آن متصور است، بنابراین این عملکرد کل اقتصاد است که نرخ ارز را تعیین می‌کند، نه بانک مرکزی ضمن اینکه عوامل موثر بر نرخ ارز شامل تورم، رشد اقتصادی و تراز تجاری کشور است که نگاهی به روند این متغیرهای کلان نشان می‌دهد که نمی‌توان التهابات اخیر نرخ ارز را به این متغیرها نسبت داد. او گفت: زمینه سازی تبلیغاتی و هجمه‌های رسانه‌های بیگانه نسبت به آینده و ارائه تحلیل‌های مبتنی بر افزایش نرخ تا حد معین در رسانه‌ها، منجر به حضور دلالان و سفته بازان به بازار ارز شده است.