سیکلوهگزانون (ریتاردر) (CYC)

سیکلوهگزانون (Cyclohexanone)| راهنمای جامع برای این ترکیب شیمیایی پرکاربرد

سیکلوهگزانون (با فرمول شیمیایی C6H10O) یک ترکیب آلی حلقوی با بوی تند و شبیه به استون است که در بسیاری از صنایع کاربرد دارد. این ماده به عنوان یک حلال، پیش ماده و ماده اولیه در تولید طیف گسترده ای از محصولات استفاده می شود.

سیکلوهگزانون چیست؟

سیکلوهگزانون با نام انگلیسی Cyclohexanone و با علامت اختصاری CYC با نام های دیگری ازجمله کتوسیکلوهگزان، آنون، کتوهگزامتیلن نیز شناخته می شود. سیکلو هگزانون مایعی شفاف، بی رنگ یا به رنگ زرد روشن با تحریک پذیری قوی و نقطه جوش بالاست. 

 CYC حلالی با میزان فراریت متوسط است که در آب به میزان اندکی حل پذیر بوده اما با حلالهای ارگانیک معمولی قابل مخلوط شدن می باشد. سیکلو هگزانون ماده اولیه فرایند سنتز است.

مولکول سیکلوهگزانون از یک مولکول حلقوی شش کربنی با یک گروه عاملی کتون تشکیل شده است. این مایع روغنی بی رنگ دارای بویی مشابه بوی استون است. سیکلو هگزانون خالص در نتیجه اکسیداسیون ممکن است زرد رنگ باشد. سالانه میلیاردها کیلوگرم سیکلو هگزانون، عمدتاً به عنوان ماده تشکیل دهنده ی نایلون تولید می گردد.

تاریخچه و معرفی

سیکلوهگزانون برای اولین بار در سال 1838 توسط شیمیدان فرانسوی آگوست کاهورس از طریق اکسیداسیون سیکلوهگزانول سنتز شد. از آن زمان، این ماده به دلیل کاربردهای متنوع و تولید نسبتاً آسان، به یک ترکیب شیمیایی صنعتی مهم تبدیل شده است.

خواص فیزیکی و شیمیایی

سیکلوهگزانون مایعی بی رنگ تا زرد رنگ با نقطه جوش 155.6 درجه سانتیگراد و نقطه انجماد -17.8 درجه سانتیگراد است. این ماده در آب نسبتاً محلول است و با حلال های آلی متعددی مانند اتانول، اتر و بنزن به خوبی مخلوط می شود. سیکلوهگزانون یک ترکیب کتو است، به این معنی که دارای یک گروه کربنیل (C=O) است که به یک حلقه شش کربنی متصل شده است.

ویژگی‌های سیکلوهگزانون

• نقطه ذوب و جوش: 47- درجه سانتی‌گراد و 155 درجه سانتی‌گراد
• چگالی: 0.947 گرم بر سانتی‌متر مکعب (کمتر از آب)
• حلالیت: محلول در حلال‌های آلی مانند استون، اتیل اتر، اتانول و نامحلول در آب
• قابلیت اشتعال: بسیار قابل اشتعال و بخارات آن سنگین‌تر از هوا

روش تولید سیکلوهگزانون

سیکلوهگزانون با اکسیداسیون سیکلوهگزان در هوا و به طور معمول با استفاده از کاتالیزور کبالت تولید می شود. این فرآیند، سیکلوهگزانول را تشکیل می دهد و این مخلوط، با نام روغن الکل کتون، ماده ی اولیه تولید آدیپیک اسید است. این فرآیند اکسیداسیون شامل رادیکال ها و واسطه گری هیدروپراکسید است. در برخی موارد، سیکلوهگزانول خالص، که از طریق هیدراسیون سیکلوهگزان بدست می آید، پیش ماده می باشد.

از طرف دیگر، CYC می تواند با هیدروژناسیون جزئی فنل تولید شود. این فرآیند همچنین می تواند به گونه ایی تنظیم شود تا به تشکیل سیکلوهگزانول بیانجامد. سيكلو هگزانون با استفاده از روش آزمايشگاهي، از اكسيداسيون سیکلوهگزانول با اكسيد كروميك نیز قابل تهيه می باشد.

دو روش اصلی برای تولید سیکلوهگزانون وجود دارد:

• سنتز سیکلوهگزانون از سیکلوهگزانول: این روش رایج ترین روش تولید سیکلوهگزانون است و شامل اکسیداسیون سیکلوهگزانول با استفاده از اسید کرومیک یا اکسیژن در حضور کاتالیزور است.
• هیدروژناسیون بنزن: این روش شامل هیدروژناسیون بنزن با استفاده از هیدروژن در حضور کاتالیزور نیکل است.

کاربردهای سیکلوهگزانون

سیکلوهگزانون کاربردهای بسیار متنوعی دارد، از جمله:

• پیش ماده برای تولید نایلون: سیکلوهگزانون ماده اولیه اصلی برای تولید اسید آدیپیک و کاپرولاکتام است که هر دو در تولید نایلون 6,6 استفاده می شوند.
• حلال: سیکلوهگزانون حلال قوی برای طیف گسترده ای از مواد مانند رزین ها، چربی ها، روغن ها و لاستیک و پلاستیک‌ها است. از این ماده در صنایع رنگ، لاک، رزین، چربی‌زدایی، لکه‌بری و تولید چسب استفاده می‌شود.
• عامل کاهنده: سیکلوهگزانون می تواند به عنوان یک عامل کاهنده در برخی از واکنش های شیمیایی آلی استفاده شود.
• تولید سایر مواد شیمیایی: سیکلوهگزانون می تواند به عنوان ماده اولیه برای تولید طیف گسترده ای از مواد شیمیایی دیگر مانند کاپروآلدهید، سیکلوهگزانول و اسید سیکلوهگزانیکاربوکسیلیک استفاده شود.سیکلوهگزانون ماده اولیه مهمی برای تولید طیف وسیعی از مواد شیمیایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها، علف‌کش‌ها، آفت‌کش‌ها و مواد افزودنی سوخت است.
• سایر کاربردها: از سیکلوهگزانون در تصفیه روغن، استخراج فلزات و سنتز مواد دارویی نیز استفاده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر می توانید به مقاله : "سیکلوهگزانون: قلب تپنده صنعت نایلون" مراجعه کنید.

سیکلو هگزانون یک ماده شیمیایی مهم صنعتی است زیرا یک ماده واسطه شیمیایی است که در تولید مولکولهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد. در حقیقت، مصرف سیکلوهگزانون تقریباً به طور کامل با صنعت نایلون با مشتقات آن برای تولید آدیپیک اسید و کاپرولاکتام که مواد تشکیل دهنده ی نایلون هستند مرتبط می باشد. تا 70٪ از كاپرولاكتام مصرفی جهان بوسیله سیكلو هگزانون تولید می شود.

سایر مشتقات سیکلو هگزانون برای سنتز محصولات دارویی، رنگ ها، علف کش ها، سموم دفع آفات، نرم کننده ها، رنگ و پوشش، چسب، لاک الکل، گریس، موم و محصولات با پوشش چرمی مورد استفاده قرار می گیرد.

از سیکلوهزانون همچنین می توان به عنوان جوهر چاپ، لاک ناخن، رزین مصنوعی، فیبر مصنوعی، حلال و رقیق کننده لاستیک مصنوعی استفاده کرد.

برای اطلاع از آنالیز سیکلوهگزانون دیتا شیت آن را می توانید از اینجا دانلود کنید. 

نکات ایمنی در هنگام کار با سیکلوهگزانون

• سیکلوهگزانون ماده‌ای قابل اشتعال است و باید در ظروف دربسته و در مکانی خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود.
• هنگام کار با سیکلوهگزانون از دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید.
• از استنشاق بخارات سیکلوهگزانون خودداری کنید.
• در صورت تماس سیکلوهگزانون با پوست یا چشم، فوراً با آب فراوان شستشو دهید.

حمل و نقل و شرایط نگهداری

سیکلو هگزانون را می توان به وسیله بشکه و یا کامیون های تانکری حمل و نقل کرد. CYC باید در مکانی خشک و خنک و با تهویه مناسب و عاری از خطر احتراق نگهداری شود. محل نگهداری و استفاده از سیکلو هگزانون باید عاری از دود و جرقه باشد. برای حمل و نقل، سیکلو هگزانون در گروه سه بسته بندی و کلاس سه خطر قرار می گیرد. CYC ماده ای تحریک کننده و بسیار قابل اشتعال می باشد.

در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد سیکلوهگزانون و یا قیمت آن، می‌توانید با کارشناسان ما در شرکت بازرگانی کوثرشیمی پارسیان با شماره 02143462000 تماس بگیرید.