بازهم قیمت خوراک پتروشیمی

احسان نجابت قیمتگذاری خوراک کارخانجات پتروشیمی به نظر موضوعی است حل نشدنی که تاکنون هیچ دولتی از پس حل این موضوع برنیامده است. قیمت خوراک مهم است چون اختلاف درامد بسیار هنگفتی برای سهامداران کنونی ایجاد می کند، بر بورس تاثیر جدی می گذارد، مهمترین فاکتور برای تعیین سرنوشت سرمایه گذاری آتی در صنعت پتروشیمی ایران است. دولت گذشته فرمولی مبتنی بر ارزش حرارتی گاز و بر مبنای سبدنفت خام وارداتی ژاپن (JCC) طراحی کرده بود که تصویب شد اما هرگز اجرا نشد. دولت کنونی به دنبال فرمولی مبتنی بر سودآوری واحدهای پتروشیمی است که آنهم به صورت جدی اجرائی نشده و هرسال در بودجه عمومی دولت یک قیمت که از چانه زنی های گسترده در مجلس حاصل می شود مبنای کار قرار می گیرد. سالهاست که در مورد نحوه این قیمتگذاری مطلب نوشته ام و دیگرانی هم که مفصل به آن پرداخته اند. در آستانه قول اخیر وزیر در مورد اعلام قیمت، صرفا چند نکته را یادآوری می کنم: - قیمتگذاری موضوع اقتصاددانان است نه مهندسان. قیمت در ذات کالا نیست که با فرمولی محاسبه شود. قیمت حاصل عرضه و تقاضاست. بنابراین یک کالای واحد مثلا گاز متان می تواند در امریکا، اروپا، ژاپن، چین، عربستان، قطر و ایران قیمت های مختلفی داشته باشد. - قیمت خوراک مهمترین اهرم سیاستگذاری صنعت پتروشیمی است. پس تمامی سیاست های توسعه صنعتی منجمله اقتصاد مقاومتی یعنی حمایت از سازندگان داخلی، توسعه پایین دست، تسلط بومی بر تکنولوژی تولید، توسعه متوازن منطقه ای، محرومیت زدائی، کیفیت زندگی، پدافند غیرعامل، حفاظت از محیط زیست، اشتغال زائی دائمی، دیپلماسی صنعتی و امثالهم باید در قیمت نهائی منعکس شود - متان به دلیل شبکه توزیع متمرکز به سادگی می تواند در یک بازار رقابتی (بورس) کشف قیمت شود. اتان و گاز غنی در بسیاری موارد تولید کننده انحصاری (Sole provider) دارد. در مورد اتان قیمت براساس تفاوت ارزش حرارتی با متان محاسبه و در تونل کف 20 درصد و سقف 30 درصد نرخ بازگشت سرمایه مدیریت شود. در مورد گاز غنی نیز قیمت براساس اجزا گاز محاسبه و در تونل 20 تا 30 درصدی نرخ بازگشت سرمایه مدیریت شود.